Kaszëb kùńc

Witôjtaż drëszë kòchani!

Wa pewno wszetce wiéta, że kòle Stôri Kiszëwë przebiégô greńca Kaszëb i Kòcewia. Òsoblëwië przekònôł sã ò tim jeden gbùr spòd Kòscérznë, chteren pewnégò jesennégò dnia, cziej ptôchë ju ucékałë na półnié, szedł szasym z Kòscérznë do Zblewa. Jak dochodzôł ju do Stôri Kiszëwë, dozdrzôł jak ptôchë, chterné do ti pòrë lecałë na półnié, w stronã Kòcewia i Bòrów Tucholsczich, zaczãłë zawrôcac na nordã, nazôd na Kaszëbë. Zacekawióny chłop przeszedł przez wies Stôrą Kiszëwã i sztëczk drodżi za nią dozdrzôł prze szasëji tôflã, na chterni bëło napisôné: "Tuwò je Kaszëb kùńc. Ptôchë zawrôcac!"

Wa pewno sã dzëwùjeta, jak to je mòżlëwé, żëbë ptôchë rozmiałë czëtac. Ale pòmeszlta téż ò tim, jak to né ptôszczi mùszałë pòkòchac nają piãkną kaszëbską zemiã, że nawetka na czas zëmë ji nie òstawiłë.

No to, chcemë le so zażëc!

Złotô rébka

Rôz jeden rëbôk ze Swôrzewa wepłënął w mòrze i wrócôł z wiôldżim pòłowã . Westrzód wielu rëbów wełowił òn téż złotą ribkã. Jak òna òbôcza négò rëbôka, to mù rzekła:

- Wëpùscë mie dobri człowiekù, téj jô spełniã twòje trzë żëczbë.

- To nie mòże bëc prôwda - niedowiérzô rëbôk - Jô cë wepùszczã , a të mie uceczesz i nick z tégò nie bãdze.

- Jô cë mògã przerzec, że to je prôwda. Prosë, ò co chcesz.

- No to jô bë chcôł miec - gôdô rëbôk - nôpiãkniészi różk do tobaczi na całi kaszëbszczi nordze.

Tak téż sã stało. Òtrzimôł òn snôżi różk z srebrnym grifã kaszëbsczim.

- Skòro cë ju tak dobrze jidze, téj dôj mie téż nową chëcz i żëbë dach wicy nie przecekôł.

Tak téż sã zarô stało i stôrô chëcz wezdrza ju jak nowô.

- Në jo -gôdô złotô rébka - Terô twòja òstatnô żëczba. Le pamiãtôj, że jak jô jã spełniã téj të zwrócysz mie wòlnosc.

- Jo, jo - gôdô rëbôk - całi czas ò tim pamiãtóm. I co cë pòwiém... Jô jesz nigdë w żecym dali Gduńska i Wejrowa nie béł i òbcych strón nie znajã. Jô tak czuł, że je jeden taczi krôj na swiece baro piãkni. To Szwajcarëjô. Tam jô bë baro chcôł sã nalézc i nã krajinã òbezdrzec.

Jak jinszim żëczbóm rëbôka tak i ti stało sã chùtkò zadosc. Jësz w ti sami chwilë nalôzł sã pòd Chmielnã.

Pò francëskù

W jedni z tuszkòwszczich familëjów bëło decht wiele dzëcy, midze jinszima môłi Tóna i jegò sostra Anka. Jednégò mroznégò dnia ( bëło to w zëmie ) Tóna gôdô do Anczi:

- Të bë sã wierã chcała hùtkò nauczëc gôdac pò francuskù?

- No pewno, że jo. A të wiész, jak to zrobic?

- Jo. To je baro prosté. Të weléz bùten i przełóż jãzek do klëczci u dwiérzów.

- I to wëstarczi?

- Jo. Bãdzesz gôdac pò francëskù lepi jak szãdara z St. Tropez.

Anka pòsłuchała Tónã i welazła bùten na mróz, przëłożiła swój jãzek do metalowi klëczci i pózni nie mògła gò òd ni òderwac. W kùńcu pò pewnym czasu i wiôldżich trudach ji sã to udało. Wkùrziła sã i wrzészczy na Tónã:

- Czë të ògłopiôł?! Chcész të żëbë jô jãzek stracëła?! W ten spòsób jô doch sã nigde francusczigò nie nauczã!

- Jak chtos je tak głupi jak të, że we wszetczi głopotë wierzy, to sã nigde żôdnégò jãzeka nie nauczy!

ZUS

Wszëtcë lëdze wiedzą cëż to je taczégò ZUS. Gduńsczi gazétnicë umiszlëlë so zrobic ankietã, chterna bë pòkôza, co ledze ò tim urzãdze tak pò prôwdze meszlą. Ustawielë swòjich ledzy na gduńsczich sztrasach i zadôwëlë ledzama pëtania.

Tégò samégò dnia przejachôł do Gduńska Krësztof, belny chłop z Mscëszewiców. Gazétnicë gò zaczepilë i zapitëlë:

- Dzień dobry panu. Czy byłby pan łaskaw podzielić się z nami swoją opinią na temat ZUS-u?

- Do diôchła ! - wkùrził sã Krësztof - Jô sôm doch nick nie môm i jész môm sã z wama dzelec?! Że téż sã nie wstidzyta, młodi, szëkòwno òbùti i jész prachrują! Bòże, të na to zdrzisz i nie grzmisz?!

Całô chwila mina nim gazétnicë wejasnielë Krësztofowi, ò co chòdzy w tim pëtanim. W kùńcu rzekł òn jima:

- Nie mòglë wa tak zarô mówic? Kò ò zósu mògã wama wiele rzec - drapie sã w łeb i gôdô dali - Jô baro lubiã zós. Nôlepszi robia mòja starka. Òsoblëwië ze swiniégò miãsa. Jak sã nim bùlwë pòlało, téj półenkò bëło decht fejn. Jô wama gôdôm, że jakbë nie bëło zósu, téj naji zjestkù nie bëłobë nawetka w pòłowie tak dobri. Zós doch mùszi bëc!

Jaczis czas pózni w gazétach pòmòrszczich ukôzôł sã taczi tekst: „W wyniku ostatnich badań stwierdzono wśród Kaszubów wyraźny wzrost sympatii do ZUS-u“.

Cos do picô

Ignac robił w warsztace, gdze różné autółë naprôwiôł. Pewnégò gòrącégò dnia, kòle półnia, przerwôł robòtã bo zachcało mù sã pic i przeszło mù do łba, żëbë jic do gòspodë i kąsk sã czegòs napic. Jidze do ni gòspodë i pò drodze widzy stôrégò Grzeniã kòszącégò żëto a prze nim stojącą na zemi flaszkã pò piwie. Ignac sã zatrzimôł i wrzészczy do Grzenie:

- Bòże pomagôj! Cëż të tam môsz w ti flaszce?!

- Bóg zapłac! - òdrzekł Grzenia - Cepło dzysô téj jô wzął ze sobą perznã wòdë dla òchłodë.

- Wiôlgô szkòda - rzecze rozżôlony Ignac - Jô ju meszlôł, że to cos do picy.

Kùsznąc Krësztofa

Przódë na Kaszëbach panowôł òglowi pozdrzatk, że chto pierszi rôz przejedze do Gduńska, ten òbowiązkòwo mùszi kùsznąc w rzëc statuã Krësztofa, chterna stoi na gduńsczim Dłudżim Targù. A biada témù, chtobë ni pòwinnoscë nie chcôł spełnic, bò mógłbë òstac przez négò Krësztofa przebiti trzezãbnyma widłama.

Jaczis czas temù pòszedł jem do gòspodë, gdze żem spòtkôł mòjégò drëcha Józigò. Sedzôł òn tam ze swòjim drëchã, chternégò żem nie znôł. Dosôdł jem sã do nich i wepilë më pò kòrnuskù i perznã so pògôdalë. Dozdrzôł jem jednak, że Józi nie miôł chãcë do gôdaniô i sedzôł markòtny, jakbë sã na własny pògrzéb webiérôł. Za to jegò drëch béł w bëlnym hùmorze i derchem sã usmiéchôł. W kùńcu żem sã zacekawił i sã zapitôł:

- Czemù të, Józi, taczi markòtny? Të doch jes czesto òd se.

- Bò witro webiérôm sã z drëchã do Gduńska.

- No i co w tim taczigò strôsznégò?

- Bò jadã do Gduńska pierszi rôz i bãdã mùszôł kùsznąc Krësztofa w rzëc.

- Në jo, a të chłopie - gôdôm do tégò dredżigò - czemù sã tak derchem redujesz?

- Bò to doch jô nazéwóm sã Krësztof. A trzezãbné widłë na witro môm so ju przerëchtowóné.

Łódź

Żił so przódë w Jastarni jeden bëlny rëbôk. Léòn bëło jegò miono. Zdarzëło sã rôz, że nasz Léònk, razã z swòjim młodszim bratã pòjachôł do jednégò z nôwikszich pòlsczich miast, do Łodzi. Przejachëlë tam baną. Òbaji bëlë w ném miesce piérszi rôz w żecym i decht nick gò nie znëlë. Wiedzëlë jednak, że tak hùtkò tam znowù nie przyjadą, i pòstanowilë skòrzystac z ni leżnoscë i użec so perznã wiôldżigò swiata. Pòmeszlëlë, żëbë jic na sztót do gòspodë, i tak téż w kùńcu zrobilë. Stało sã jednak, że nen sztót w gòspodzë kąsk sã jima przedłożëł. Pilë so kòrnuska pò kòrnuskù i cziej bùten zrobiło sã cemno bëlë ju fest użarti. W kùńcu kòle dzesąti wieczór reszëlë sã ale òbaji bëlë upiti jak gózdze i zabôczëlë drogã do stacëji. Jaczis czas szlë jaż zabłądzëlë w gãsto zabùdowônym dzélu miasta. Kù reszce spòtkalë jednégò strëcha i spitalë gò:

- Proszę pana, gdzie my jesteśmy?!

Nen strëch téż z pijaczëznë wracôł i òdrzekł jima:

- Cóżeście z byka spadli?! Przecież jesteście w Łodzi!

Léòn zarô, jak to uczuł, walnął sã w łeb i rzekł:

- Në jo, jesmë w bôce. Témù téż tak nama rzucô we wszetczi stronë. Ale gdzeż më do diôchła zażeglowëlë, na Môłi czë na Wiôldżi Mòrze?!

zaczątk