Groch
Służił jeden parobk ù gbùra. Òn tam dostôwôł dużo grochù,
że mù w kùńcu zbrzig ten groch. Tak òn zamieszôł w grochù,
òbrócił łeżkã i rzek: „Jakże jô ce móm, groszkù, jadac, cziéj
të mie nie chcesz na łëżce sadac”. Nen gbùr tak na to sztërk
zdrzôł, a té rzek: „Pòczeké le, chłopkù, cobë ce jesz Pan
Bóg nie skôrôł”. Tak sã téż stało. Parobk sã òżenił i miôł
wialgą biédã. W té biédze òn szed do ne gbùra i prosił gò
ò përznã grochù. Gbùr nic nie rzek, le wzął dôwnégò parobka
do stodołë, òbrócił łepatã do górë i chcôł mù ten groch do
miecha sëpac. Ale groch sã wiedno skùlnął na dół. Tak ten
gòspòdôrz rzek: „Widzisz, rôdbëm ce tegò grochù dôł, ale jakże
jô ce gò móm dac, cziéj òn na łepace nie chce sadac”.
Jak Pón Jezus stwòrził grzëbë
Czéj jesz Pón Jezus ze swiãtim Piotrã pò swiece chòdzelë,
bëła wielgô biéda. Rôz swiãti Pioter dostôł òd jedné białczi
kùlkã chleba i schòwôł jã pòd pôchã, cobë Pón Jezus jé nie
widzôł, a òb drogã, cziéj òni szlë bez las, té òn òmelëcą
jôd. Tak Pón Jezus rzek: „Piotrze, të jész”. Pioter chùtkò
chléb wëplwôł, òdemk gãbã i rzek: „Wej, Panie, jô nick ni
móm w gãbie”. Panu Jezusowi stało sã żôl tegò wëplwònégò chleba
i stworził z niegò prôwdzëwé grzëbë. Za sztërk òni szlë dalé
w las, a swiãti Pioter znów le zaczął krijamkò jesc. Tak Pón
Jezus rzek jesz rôz: „Piotrze, të wierã jednak jész”. A Pioter
znów chùtëszkò chléb wëplwôł i rzek: „Nié, Panie, jô nick
nie jém”. „Ale nie ùpieré sã, Pietrze, bò jô wiém, że jes
jôd”. Tak Pioter zaczął sã zaklënac i przësëgac, że to nie
je prôwda. Terô z tégò wëplwónégò chleba Pón Jezus stwòrził
wilczé grzëbë i Piotrowi pòkôzôł te i ne. Swiãti Pioter sã
rozpłakôł, zaczął Pana Jezusa przepraszac i dôł mù téż òd
ne chleba. I òd tégò czasu roscą grzëbë.
Ò chłopie, co mù nicht „pón” nie chcôł gadac
Szed chłop z głową spùszczoną na dół. Cziéj tak szed smùtni
i zamëszloni, przëstąpia do nie starô Jewka, co jã wszëscë
znają, bò ju lata chòdzi prosząc òd bùdë do bùdë. „Człowiekù-
rzekła do chłopa- cëż të tak jidzesz zamëszloni, môsz të jaczi
kłopòt, jaką jadłobã, czë co?”- „Żle złapiã lôszczór i ce
spierzã, té të pùdzesz i nie mdzesz w lëdzy zadzéwa. Móm swój
kłopòt, ale co to cebie òbchòdzy, a zresztą, chòcbës gò i
zna, to të babò, tak czë tak ni mòżesz mie nick pòmòc.”- „Nó,
nó, tak le nie wëzewé na te babë. Kò jô ju niejednémù doradzëła
bëlno, to i mòże tobie doradzã, le mie pòwiédz, co cebie trôpi?”
–„Moja jedłoba ja tak wialgô, że na nią radë ni ma.”- „Nie
je pùrtk tak straszni, jak gò malëją. I twój kłopòt nie mdze
tak straszni, cziéj sã z nim pòdzelisz”. Długò sã namiszlôł,
czijôszkã bił ò zemiã, jasz na òstatkù rzek: „Pòwiém ce, co
mie dolégô, i czë mòżesz, to pòradz mie co na mój kłopòt,
ale nôprzód przërzekni mie, że nikòmù nie pòwiész, co ce rzekã.
A żle mie dobrze doradzysz, to ce nawetk dobrze zapłacã, bò
wiész, że bògati jem dosc.”- „To sã wié, że jô nie pòwiém.”-
„Nó, té słëché! Wiész, że jô òd rokù jem żeniałi z gdową i
òd te czasé jem nôbògatszi człowiek w òkòlëce, ale cëż z tegò,
cziéj mie nicht nie gôdô „pón”, a jé niebòszczëka chłopa wszëscë
panã nazéwelë. Ani szarwarkòwé lëdze mie „pón” nie gôdają.
Jidã jem prawie z pòla i tak to mie żgrze, że wszëscë gôdają
mie „të” jak sobie równémù.”- „Alana, że to pón wiãkszégò
kłopòtu ni mô. Na to móm radã, że panu ni tële „pón”, ale
„jegòmòsc” bãdą gôdalë!”- Chłopù sã jaż cepło w dółkù zrobiło,
tak gò to pògëldzëło, cziéj Jewa rzekła mù „pón”. Jaż òczë
przëmk i jesz rôz zaczął to w mëslach przeżëwac. Òn rozmiszlôł,
a Jewa dalé cignãła: „Té le pón ùwôżé. Pódze pón do krómù,
kùpi sobie czôrnégò sukna i dô sobie ù krôwca ùszëc rewereńdã,
taką samã jak mô nasz probòszcz. Ùzdrzi pón, gdze le sã pón
w tim òbùcym pòkôże, to wszësce panu „jegòmòsc” bãdą gôdalë.”-
„Białkò, żlebë to sã mògło stac, to jô nie wiém, jakbëm cã
wënagrodzył. Tu môsz piãc dëtków, a żle pòtkómë sã znów rôz,
a twoja dorada sã spełni, dostóniesz wiãcé”.- Jewa wzã dëtczi
i szła dalé w duchù sã smiejąc z chłopa i jegò głëpòtë. Chłop
szed na miedzã i zaczął rozmëszlac nad tim, co mù Jewka rzekła,
a tak mù sã to widzało, że pòstanowił sobie zarô witro zamówic
ù krôwca rewereńdã. Słiniszkò ju dôwno bëło zaszłé za las,
a òn le sedzôł, mëszlôł i rozwôżôł nad tim, jak to mdze dobrze
i jak mdze sã czuł szczeslëwi, cziéj lëdze czôpczi zjimalë
bãdą i gò „jegòmòsc” nazéwale. Jaż nowô òchòta do żecégò w
niegò wstąpiła. Doma białka jaż sã zdzëwiła, czéj gò widza
ùsmiéchniãtégò, ale nie smia gò sã spëtac, a òn sóm téż jé
nick nie pòwiedzôł. Drëdziégò dnia wstôł razã z kùroma i szed
do miasta, do krôwca, żebë mù jak nôrëchlé rewereńdã ùszëc.
Krôwc béł kąsk zdzëwioni, że gbùr daje sobie szëc taką sëkniã,
ale nick nie rzek, le pòmëszlôł sobie: „Kò mòże to dlô jaciégò
znajomégò ksãdza na pòdarënk”.- W sobòtã kôzôł za rewerańdã
przińc, bò mia bëc ùszëtô. Chłop ni móg sã sobòtë doczekac,
rechòwôł dnie, a na òstatkù gòdzëne, a czéj ju nadeszła ta
òczekiwónô sobòta, szed do miasta i przëniós sobie rewerańdã.
Drëdziégò dnia w niedzelã òbùł sã w niã i szed do kòscoła,
a chto gò pòtkôł, zjimôł przed nim czôpkã, pòchwôliwôł Bòga,
ale nicht gò nie pòznôł. A òn jak gùlik napampùżoni, czéj
czerwòną ùzdrzi chùstkã, szed bùszni z pòdniosłą głową do
górë. W kòscele szed w pierszą ławã, a czéj gò òbôcził òrganista,
zarô do niegò przëstąpił i spitôł sã:- „Czi jegòmosc do mszi”-
chłopù jaż òczë wëlazłë z ùcechë na wiérzch jak bùlwë, to
téż cziwnął głową i rzek:- „Tak, tak.”- na to òrganista: -„No,
to proszã jegòmòsca za mną.”- chłop sã pòdniós i szed z òrganistą
do zôkrëstji, a pò drodze strzëlôł òczoma pò kòscele, żle
téż lëdze na niegò wzérają. A lëdze pò prôwdze zdrzelë, bò
mëslëlë, że to cëzy ksądz. Czéj chłop ju béł kòle wôłtôrza
i zagrałë órganë, tak òn sã òbrócił, rozłożił rãce jak ksądz
i zaspiéwôł głosno:- „Jakże jô móm spiewac?”- a òrganista
mù òdspiéwôł:- „tak jak jinszé.”- Wszëscë lëdze pòdnioslë
głowë i pitalë sã jeden drëdziégò:- „Cëż to za ksądz, co tak
dzywno spiéwô?”- Ale długò nie czekalë. To sã wnet òkôzało,
co to béł za ksądz. Òni chłopù narżnãlë, tak że mù sã òdechcało
pana i jegòmòsca.
Przërëchtowôł Grzegorz Schramke
zaczątk |
