Czéj jidze sã bez wies Kluczi w tesznotny szlagóny wieczór, a pôdający deszcz je jak òrganë w pòczëstny katrdrze, niespòsób nie pòtkac w pòdswiądze dëchów zamiszkùjącëch nã przeklãtą przez ledzy i zabôczoną przez Bòga krôjinã. To dëchë nadłebsczich Kaszëbów – stalatnëch òbsôdzëlców ti zemi – Słowińców. Jich twôrze ze stôrëch fòtografijów są kòmùdné i bùszné jak wkółleżné błota. Równak fùl pòkù, dowiérné, wrosłé w swòją wanożënã, historëją, dërchanié. Jesz w XIX w. biôtkòwalë z cëskã ermanizacëji, jesz w pòłwie XXw mòżno bëło ùczëc tam kaszëbską mòwã w mionach nôrzãdów, toniów jezór. Jaż wtim wszedna zmòra negò swiata regła na nëch i zadëszëła. To czegò do kùńca nie ùdało sã zrobic Miemcóm, Pòlôszë zdzejalë w cziles lôt pò wòjnie. Profesjonalnô akcëjô germanizacëjnô nie zwënégòwa taczégò skùtkù, jak lëdzkô głëpòta, chcëwòta i nieznónié. Paradoks historëji – Pòlôchòwie zrobilë Miemców ze Słowianów i wëwiezlë jich do Miemiecczi. Na mòjich òczach òdeszlë na wiedno ny, chterni nie bëlë ni Pòlôszë ni Miemcë. Òni bëlë Kaszëbi – niczim wicy. Wiedno czedë le przëbiwóm do ni sërowi krôjinë Słowińców, na héwòtnim smãtôrzu, òdwiedzywóm jich grobë. Widzã tedë nëch cwiardëch, bëlnëch lëdzy i wiém, że je ò co biôtkòwac. Òni wiedzelë, że nôród to nie je le pusté słowò, że ni mòżno zmienic etosu w zanoleżnoscë òd przesëniãtëch grańców. Òni wëbralë le rôz – wiarã, tatczëznã, jãzëk. Delë przikłôd òdwôdżi, wëtrwałoscë i bùchë. Mają straconé.

Adam Kleina

zaczątk