8(12)/2001

• Uczmy Kaszubów chińskiego

• Samòrządzëna ë autonomijô

• Òbrazë z mòrza - Marian Mokwa

• FiF - kaszëbsczi kabaret

• Aniół Kaszub z nieba - Guczów Mack gôdô

• Kulturalnô Norda

• Ze słowôrza Zëchtë

• Pòwiôstka: Wëjimk żëcégò - P.Cëskòwsczi

• Môłi Ksyżëc

• Szportë

Guczów Mack gôdô - Aniół Kaszub z nieba
Witojtaż lëdze: Chcemë le so zażëc. Na pierszégò maja chcôł jem so jic renechno do lasa, słëchac jak trôwka rosce. Ale Grzenia mie począł tłuc ò całi pòrenk i sniło sã dëcht co apartnégò. A chòcy lëdze gôdają, że sen nara, a Bóg wiara, - to jednak smie taczi je wôrt wama pòwiedzec. Kò tej le, jak Derda gôdô, nadstôwta chiże waju ùszë, jiże je wama nałgac mùszã:

Sniło mie sã, że na samim czëpkù Wieżëcë zebrało sã wiele, baro wiele lëdu kaszëbsczégò, jiże miôł tam przińc Aniół Kaszub z nieba. Bò tako bëła wiada, że jak kòżdi nôród mô swégò aniôła stróża, tak òn tego roku przechôdôł z nieba i brôł swój lud na egzemin i go pochwôlił abo zganił, le przeniósł mù wiedno jaczi pòdarënk. Ù jinszich nôrodów takô òsoblëwò wizytacejô sã ju òdbëła i wëpadła wnetk wszãdze dobrze. A teru nadchôdô chwila na Kaszëbów i wszeden lud zdrzôł w òbłoczi.

W nim nôgle ùkôzôł sã aniół wëstrzód blónów a niósł na plecach ògromną czipã. I mëslôł lud: To gwësno bãdą same złoté abo guldënë w ti czpie, jiże nam jich tak mòckò felec. Czej tak lud mëslôł i sã cësnął do czipe, aniôł pòczął gadac:

-Zdrowasta Kaszëbi! Dzysô môta przede mią wëkazac, jakò je wajô wiedzô rzeczi òjczëstëch.

I poczãła sã egzémina. Nôprzód mielë co zaspiewac. Tej stôri poczãlë „Der Mai ist gekommen” a młodszi „Miała baba koty dwa”.

Aniół tak sã skrzëwił i nosã krizowôł, jakbë sã òctu napił. Pòczął sã pëtac ò Swiãtopôłku, le wszëtcë gãbë szerok òtemklë. Tej mielë jednak chòcele co powiedzec z dzejów òjczëstëch – ale stôri bajalë ò stôrich Fricach, a młodszi ò Krzewòùstëch i carach. Aniół sã zasmùcył.

-Co wa wiéta ò Cenôwie? – zapitôł sã nagle, le nicht nick nie òdrzekł. Jedni gãbã szerok òtemklë, ninszi zôs zdrzëlë na nã czipã. Tej mielë co przeczëtac pò kaszëbskù, ale nicht ni mógł czëtac òd tëch, co stojelë sprzëti, a ti cobë mòglë stojelë slôdë i ni mòglë sã docësnąc. Aniół sã jesz barzi zasmùcył.

-Powiédztaże lëdze, jak sã nazéwô i jak wezdrzi herb kaszëbsczégò nôrodu? – Ale jak i tego nie wiedzelë wpôdł aniôł w straszny górz i tak pòczął gadac:

-Nôrodze zabëti, co jes sóm se zabéł! Te nie jes gòdzen ani przodków swòjich, ani miona ani herbù, swégò. Jak jes nad sobą prôcowôł, takô niech mdze zôpłata twòja!- Aniół òtemkł czipã – a stojôł w ni szari, zacht wieldżi òseł. Lud sã zdzëwił, a òseł rzek: „I jo-o!”

Tej aniôł wskôzëjącë na òsła tak dali pòczął:

-Nôrodze kaszëbsczi! To mdze twój herb, bo Grifa nie jes gòdzen! Na całi wiek lëdzczi zabierzã Czôrnégò Grifa ze sobą, a òstawiã wama tego òsła w herbe, bò czë wa nie jesta szlachôtą jegò? Żëcé waji je tak jałowé i szaré jak tegò òsła. Ten òseł mô dłudżi ùsze -–wa téż! Na òsła kòżden le gôdô – a na Kaszëbów téż! Gdze sã òsła pòpchnie, tam òn stoji – a Kaszëbi téż! Òseł służi kòżdémù cëzémù – a Kaszëbi téż! Czë wa nie jesta òbrazã i pòdobą tegò òsła?! A òseł rzekł: „I jo-o!”

Tej aniół cziwnął na Czôrnégò Grifa i razã z nim zdżinął wësok w òbłokach, a jô òdeckł sã z grãdégò spikù.

Chcemë le so zażëc!

Pierwòdrëk: Gùczów Mack gôdô, Zrzesz Kaszebsko 1934 r. nr 7. Pisënk ùtereczanił: P. Bréza

zaczątk


Tak pisôł Gùczów Mack czéj naji starkòwie mielë szkólné lata. Òd tegò cządu trzecô generacëjô Kaszëbów ùczi sã jak stawiac pierszé kroczi, a nen sen mòże so i kòmù dzysô przesnic i gwësno ni mdze to jaczi przëpòmink stôrich czasów, leno to co je widzec i dzysô w najich snôżich Kaszëbach.

No mòże terô wicy Kaszëbów znaje Grifa i na tim pòlu je perzinkã lepi jak to bëło na zaczątkù stalatégò, ale mëszlã, że to wierã nie je dosc, żebë kùreszce aniół sëpnął nama tëmi dëtkama.

Żebë czasã chtos z Czëtinców zle nie wëpôdł przë naszim kaszëbszczim aniele to pòdpòwiôdóm w paru słowach (wszetczi wiémë, że w pòlszczi szkòle za wiele ò historëji Kaszub to ni ma):

Swiantopôłk - zwóny też Wiôldżim żił w latach 1200-1266 , z sukcesã biôtkòwôł i z Pòlôchama i z Krzëzôkama w òbarnie swòjégò kaszëbszczégò ksãstwa.

Florión Cenowa - doktór, bùdzëcél naszégò lëdu (1817-1881), chcôł dlô Kaszëbów równégò môlu wëstrzód jinszich słowióńszczich nôrodów.

P. Bréza