Tegò dnia bëlo baro zëmno. Jak na tã pòrã rokù, mòżna bë
rzec – czësto lëchò. Wiater zacynôl pò rutach wiôldżima kroplama
deszczë, chtërne ògromnëma strëgama spliwalë w dół pò òczennicach.
Starszi lëdze gôdają, że: „czej strëmiannik zelony – niedobré
plonë”. Ale czej chce niech pôdô. A jesz flot! Cëż to mie
òbchòdzy!
Czejbë rolnicë mielë lëché zbòża, wrëczi, rëbë a jinszé stwòre,
to bë doch bëlo czësto lëchò. Mie bë to wskazywalo dëcht na
kùńc swiata.
Chcącë nie chcącë mùszôl jem wstac. To waralo dosc dlugò
nigle jô sã wëgrzebôl zeza mòjégò piécka, we chtërnym tatk
miôl wieczór feste napôloné. Kò to sã nie chce z ceplégò wëlażac.
Ne wële, ale chòwa żdaje. Dwa kòniczi, stôrô karwa, pôrã swinków,
në a bik. To mòże dëcht nie je taczi richtich wiôldżi „bik”,
ale niech jesz troszkã stoji, a sã tëczi.
Jakòs jô wëlôzl z ny bedë. Òblekl sã ë zlôzl na dól. Tatka
w chëczach ju nie bëlo. Pewno szedł fùtrowac kanynczi. Matkò
Bòżô, kùli tegò je! To bë żarlo cali czas bez żódnégò ùmiarë,
a jesz bë nie bëlo fùl. Czej szedl, tej niech szedl, bò jô
do tegò glowë ni móm, a ò zdrowim to ju wcale nie mdã spòminôl.
Zresztą co òne mie òbchòdzą?!
Deszcz padôl dali. To sã mësli, chòwa żdaje na żercé, ale
jachac w taczi wiodro na kòle, żebë pòdojic stôrą knagã. Za
diachla nié! Żebë to jesz bëlo mòje. A tak... szkòda gadac.
Babcia nick nikòmù nie zapisala. Nie zdążëla. To wële bëla
dëcht dzywnô bialka. Za darmôka bë nick nikòmù nie dala. Jô
terô móm robic? Mòwë ni ma. Ale jak trzeba, te trzeba. Trudno
sã rzecze! Czas jachac. Droga bëla mòkrô. Co sztót jô wjeżdżôl
w jakąs plëtã, chtërnëch bëlo baro wiele, a nie spòsób bëlo
jich òminąc. Jô jachôl... Chòwa żdaje. Pòmalë, ale jachôl.
Ògònów doch so nie pòòbgrizają! A zresztą cëż to mie òbchòdzy?!
Bróma bëla òtemklô. Zôs chtos bél na żôltëch wrëkach. Jô
nie wiém. Ni mògą to sã lëdze sami zasadzëc, abò zapëtac czë
mògą wzyc. Jô bë doch dôl. Taczi jô nie jem. Blós żebë przëszlë.
Jednak nié! To zôs bél ùja Jerzi. To bél ju wële trzecy rôz
w tim tidzéniu, jak so za wiele wëpil! Cëż to je za klopòt
z tim czlowiekã. To nie je do wëòbrażeniô! Co tatk sã na niegò
naklnie, nie miescy sã we glowie: a to, że za sztróm nie je
zaplacony, to za wòda. Nôwicy jednak nagôdô sã ò chëcz. Tak
pò prôwdze to òna sã sëpie. Scane pãkają, bëne je wilgòc,
a jesz jinszi grzib. Co robic? Cëż ten sznaps nie robi z czlowiekã,
Jô doch nie wiém. Mie to nie òbchòdzy...
W chlewie bëlo jak wiedno. Dobëtk so spòkójno stojôl, a zdrzôl
w krëp, co w nym ju nick nie bëlo. Jô mëslã, że za pôrã lat
nawet tegò krëpa nie mdze, bò te czartë mają wëgrëzlé cëgle.
Jô mëslã, że to nie ze glodë... Tatk gôdô, że jima czegòs
félëje. Ale czegò... Jô doch nie wiém...
Cali gónk bél zafajdóny. Bëlo trzeba to sprzątnąc. Szupa
ë widlë stojelë na swòjim placu. Nie bëlo blós chãcë do robòtë.
Równak jak jô sã za to wzyl, te za sztót bëlo fardich. Gónk
swiécyl sã jak glaca mòjégò tatka. Mie sã widzy, że czlowiek
mô doch prawò ceszëc sã z tegò, że zrobil co dobrégò. Jô bél
tak rôd, że zabël jem ò knadze a jinszi chòwie. Cëż tatk jima
dôwô? Kiszónkã? Wrëczi? Chléba ze szmôltã doch nié. Aha! Wrëczi.
W szałrze bëlo cemno. Równak pò zapôlonym widë ùzdrzôl jem
w nórcë maszinã do krąceniô wrëków. Pòd tą wrëkmasziną nick
nie bëlo. Ani jednégò malinczégò, skrąconégò wrëczka! Ale
cëż to mie òbchòdzy, to nie je doch mòje.
Jak jô tam bél, to wëpôdalo mie skrãcëc ze dwie, mòże trzë
kare. Pò pól gòdzenie z mòkrégò, a zagrzëbialégò sklepù wëlonilë
sã wrëczi, co je bëlo trzeba skrãcëc. I ta robòta wnetka bëla
wëkònónô. Nôgòrszi bél brak karë, chtërną ùja dwa dni temù
wzyl do mieszaniô trzapù na Bùdowie. Ale reszta szla enfach.
Krowa dostala żrëc. Jak to stwòrzenié sã zdônô. Jakbë to tidzéń
nick w pëskù nié mialo. Wële, terô bë trzeba bëlo jã pòdojic,
ale cëż to mie òbchòdzy. Niech tatk doji.
Nie bëlo nawetk na czim so sadnąc. Mést, że na wiadro. Na
pòczątkù szlo mie niemrawò. Wële, jak czlowiek nabierze wprawë,
te to jidze lepi, gôdają: „ jak pò masle”. Wëdojil jem wikszé
pól wãbòrka, z chtërnym i tak nie dojachôl jem dodóm. Krasula
kòpnãla léwą szpérą. Ale cëż to mie òbchòdzy! Nenka gôdô,
że mie to baro wiele mùszi òbchòdzëc. To dalo! Dodóm jô przëwiózl
ze dwa litrë mléka. Nënka dolewala wòdë, blós żebë dobrze
sprzedac. Niech doléwô, blós żebë na miã nie bëlo, a bëlë
z tegò jaczi dëtczi. Wële z tëma dëtkama to różno biwô. Rôz
są, a rôz jich ni ma. Mie sã zdôwô, że wicy jich ni ma, niżle
są. Ale to je czësto jinô rzecz, chtërna mie nie òbchòdzy!
Pò pôlniu przëszla do nas cotka Gizela. Ta bialka gôdô jak
nakrąconô. To nie jidze chòc na sztót jã zamknąc. Òna zarô
dali pleszcze. Żebë to bëlo co normalnégò, ale nié – same
glëpòtë. Trąba ji sã nie zamikô. Tim razã cotka pòwiôdala
ò jaczims francësczim królu, chtëren na pòlowanim spòtkôl
chlopa. Wedlë cotczi nen chlop chcôl òbezdrzëc króla. Wladca
wzyl gò na kònika, a rzekl, że baro chùtkò gò pòznô, bò w
jegò òtoczenim wszëtcë zdejmùją z glowë czôpczi. Kùńca té
pòwiôstczi jô nie czul, bò tatk kôzôl mie jachac na pòle.
Zresztą cëż mie òbchòdzy jaczis wladca...
„Chto òrze a seje niechùtkò sëwieje” – gôdô przëslowie. Jô
równk w to nie wierzã. Mëszlã, że jak tak dali pùdze mdã sëwi
jak szpôk. Żebë òd rena do wieczora ùżerac sã ze wszëtczima
jak scyrz, tegò je za wiele. Në jo, ale trzeba slëchac tatka.
Co òn rzecze, to je swiãté. Ni ma, że bòli, je trzeba robic.
Mëszlã, że czedës jô mù za to pòdzãkùjã. A terô...
Tak sã jakòs zrobilo jinaczi. Gòdzënã temù deszcz òprzestôl
padac. Blónë zaczãle chòwac sã za bùmama, a nawetk dzes z
dôleka bëlo czëc spiéwanié ptôchów. Mie sã tak dosc fejn jachalo.
Kònie nëkalë równym krokã, a wóz corôz to blëżi bél kòl pòla.
Dzywné, nikògò dzysô nie bëlo widzec. Nawetka stôrégò Jana,
a ten doch tam spi na tim swòjim pòlu. Ale cëż to mie mô òbchòdzëc.
Niech robi co chce.
Përrr... rzeklo mie sã bez zãbë, bò kònie jakòs skrącëlë
na pòle. Në jo. Jô miôl zapòzdzoné. Równôk taczi zwierzã je
mądré. Dobrze wié, gdze mô skrącëc. Sani jôkse bëlo jednym
z malo rzeczi, chtërne mie bëlno wëchôdalë, temù procemkù
dwóch gòdzënów bëlo, jak sã rzecze: „pò ptôchach”. Jak na
zlosc nadjachôl Hintzków Léón, tim swòjim skrzepielcã, a wëstraszil
mie kònie. Jô nie wiém, że taczi stôri treker mòże jesz ùjachac.
Mòje ùrzaslé kònie szlë jak òparzoné. Jô sã ceszil, że nie
bëlo mie na wòze, bò jinaczi swiãti Pioter zôs bë miôl robòtã.
Wële, kònie cygnãle brónë. Nigdë w żëcym jô bë jich nie dogònil.
Żebë nié Stina, to òne same mòglë bë klepac „do góre”. Jak
jô sã nalôz na drodze Stina miôl je ùchwôconé, a przërzeszoné
do plotë. Pòmalinkù jô szedl dali do nëch czartów, zli jak
nie wiém co.
- Jô je ùrzeszil – rzekl Stina rôd z se, że zrobil co dobrégò.
- Bóg wama zaplac. To je baro dobrze. Terô jô dóm jima wëcysk.
- Ale kò to je czas jachac dodóm.
- Jô wiém, le òne mùszą doch halac kastã, a te rozdrzócony
pò pòlim brónë. I to flot.
Stina bél czesto ùrzasli. I pôra razi widzôl, że to nie bëla
zôbawka. Wiôldżim firtã pògnelë më nazôd na pòlé. Za wiértel
szóstô jô bél doma. Na pòczątkù jô mëslôl, że mie sã co z
òczama stalo przez ne kònie. Ale nié. Cotka jesz sedzala.
Terô bùten na lawie. Mie sã wëdôwô, że òna tam nie pasowala.
Sluniszkò swòjëma parmieniama òswietlalo krëszkã, a nasz stôri
szałer. Mòże jakbë sadla blëżi tegò szałrë... To bë bëlo cos
piãknégò. Mògla bë ju jic dodóm. To nie mdze dobrze, że wszëtcé
na wsë mdą wiedzelë, że mie sã kònie sploszëlë. Taczé je jednôk
żëcé. Ni ma co na cotkã narzekac, bò mògla bë bëc jesz gòrszô.
To bél ju czas jachac dojic na noc karwã. Tim razã krasula
nie kòpnãla. Mléka bëlo dosc tëli. Wszëtcë sã doma napile,
a bëlo jesz përznã do cotczi. Mie sã wëdôwô, że òna żdala
na to mlékò. Nie waralo dlugò, a sã wëniosla.
Tak to wële je, terôska cos zjésc, a witro to samò, dërch
je trzeba grzebac. Tak to wezdrzi dzéń „mlodégò gbùra”. Rôz
je lepi, rôz gòrzi. Nié ma czegò żalowac, a spëchac wszëtczégò
na jinëch, abò na cotkã. Z môlégò gbùrstwa téż je mòżno żëc...
Jak to wszëtcë wiedzą. Nie przekònalë sã mòże na swòji skórze,
ale wiedzą, że jak sã dobrze gòspòdarzi, to wiedno sã co zroni.
Wiedno windze sã na swòje. Chòcbë nie wiém co. A zresztą cëż
to mie òbchòdzy.
zaczątk |
