2 (14) / 2002

Kaszëbizna / Zdrëszëna:

• Jak zszargac Kaszëbiznã?
• Naja rësznota

Kùltura:

• Pierwszô Kaszëbskô Pasëjô – wëwiôd z T. Fòpką, kòmpòzytorą, dirigentą ë spiéwôkã.
• Andy Warhòl na Kaszëbach

Lëteratura:

• Do Tatczëznë – Wiérztë L. ë E. Gòłąbków
• Krótkô òpòwiesc ò… - R.Drzéżdżón
• Wiérztë - B. Szëmanskô - Ùgòwskô
• Kaszëbi do Pòlôchów - tekst F. Cenôwë

Historëjô:

• Pòmòrzé a pòlsczi krôj òd 10. do zôczątkù 14. stalatégò

Bòżena Szëmańskô-Ùgòwskô - Wiérztë

* * *

Bëło spòkójné mòrze i cëché
Wiater je letkò mùjkôł kùszkanim
Òno z rozkòszą drëżało drobną wałą
I bëło szczestlëwé bez greńcë, bez kùńca
               Wtim wiater przekrãtny pòrzucył swòjã miłosc
               Zaczął kùńsztarzëc to z blóną, to z lasã
               Ból mòrza skarnie rozòrôł brózdama
               I żałosc niestulonô mù dëszã rozzybòta
I człowiek czasã sã w kògùms rozkòchô
Stajac sã lëftã mù, mòdlëtwą, chlebã
I nowô gwiôzda sã w niebie zapôliwô
Pòkąd nie pòrwią gò do se òkrutné
Syrenë, mòrë, mamidła żëcégò
I zwiãdnie miłota jak kwiat pòdcãti
A kògòs serce rôz na wiedno pãknie.

* * *

Jem zdebłã na swiat cësnionym
Zëmnym wiatrã nëkónym
We wszelejaczé swiata stronë
              Schronienim mie kãpka trôwë
              Tawarzëstwã smãtk i zwątpienié
              I tak pòmachtóné je mòje jistnienié
Nié kòżden je dãbã, mòcą i spòkòjã
Czasã zniesc trzeba łzë i ùtrapienia
Le czéj òdbùdëjã straconą nôdzejã
               Jem zdebłã na swiat wërzuconym
               I mùszã òdbëc to pielgrzimòwanié
               A Të chcéj wezdrzec czasã na mie, Panie.

* * *

Czemùż të żëcé tak flot ùcekôsz
Że ju z ledwòscą za tobą gòniã
Nie dôsz naceszëc sã zelonoscą
Rozkwitłą zymkòwim przebùdzenim
Bò ju jesénné deszcze zmiwają
Nã piãknosc narôz pòstarzałą
Nie dôsz redowac òczu pòrénicą
Ju wieczóe ùmãczoną
Nie dôsz redowac òczu pòrénicą
Ju wieczóe ùmãczon pòwieczi zamikô
Szczescégò chwile téż są tak krótczé
W nym wiecznym codzénnym smùtkù
Jak môłô skra co wzlecy i zarô zgasnie
Të żëcé jakno na skra
Trwôsz tak krótkò i tak dżiniesz cëchò...

* * *

Serce młodé sã szãtoli
Głodné swiata i człowieka
Ni mô czasu na mëszlenié
Na rojitwã, na mòdlenié
Niespòkójné je w swôjim nëkù
Niecerplëwé, bò chòc tëli czsu bëło
Jesz le dërch je na pòczątkù
Droga corôz wëżi le cygnie
Ale chłoscy krëjamnotą
Kòżdim zôkrãtã pòcygô
Chòcbë czeka tam le przepadniô
Przëstóń dëszo ùdrãczonô
Przëzdrzë sã na to co mijôsz
Mòże wrócëc cë tąd przińdze
Jakùż tej droga rozpòznôsz
Co òpòwiész ò swòjim żëcym
Czéj wezérôsz tegò co mdze
Ùtczë czasã cëchò chwilã
Co cë dzéń niese w dôrënkù
Mòże nigdë sã nie zdarzëc
               takô żałosc i płacz teskny
               tekô redosc, smiéch i szczescé
               takô wòlnosc ùpragnionô
               takô miłosc je jedinô

* * *

Z wszëtczich cëdnëch môlów
Nôbarżi lubiã las
Spòkójné jegò szemarzenié
I ptôchów spiéwë nie zagłëszą
Ani nie spłoszą mòjich mëslów
Tu sã tesknota rozbùdzô
W dëszã wstąpiwo nôdzeja
Przëchôdóm tu bë zrozmiôc sebie
Z wszëtczich swiãtëch môlów
Nôbarżi lubiã w pòlu
Samòtną Bòżą Mãkã
Żôrotną i zabëtą
Sczôrniałą z deszczu, wiatru, lat
Z tklëwim zamëszlenim
Òbjimającą z krziża swiat
Przëchôdóm tu òstawic mój płacz
Przëchôdóm tu pò ùkòjenié

zaczątk 


Bòżena Szëmańskô-Ùgòwskô

Je ùrodzonô w 1971 rokù. Pòchôdô z kaszëbsczi rodzënë, kaszëbsczi béł ji domòwi jãzëk. Chòdzëła do Spòdlëczny Szkòłë w Łebiensczi Hëce. Niglë pòszła do szkòłë rozmia gadac le pò kaszëbskù, pòlaszëznë mô sã nôuczoné we szkòle. Skùncza Liceum Òglowòsztôłcącé we Wejrowie, pùzni sztudérowa na Ùniwesytece Gdunsczim na Pedagòdżice Specëjalny. Zarô pò tim, że kaszëbiznã mô wëniosłé z domù, nôwicy dlô ùsztôłceniô ji kaszëbsczi juwernotë mô zrobioné ji przëtomnosc w Karnie Sztudérów Pòmòranijô. W 1994 rokù zabediutowa w cządnikù Pòmerania, za nen debiut dosta nôdgrodã miona Romana Wróblewsczégò. W 1996 rokù òstôł wëdóny ji zbierk wiérztów Zdebło na swiat cësniãté. Przëtołmaczëła na kaszëbsczi dokôz A.A. Milne Miedwiôdk Pùfôtk, rëchtëje terôzkù nowi zbier wiérztów. Òd lëpińca 2001 je żeniałô, mieszkô w Nowi Kôrczmie. Robi w Krejzowim Centrze Pòmòcë Rodzënie w Kòscérzënie.