Ò
łączbie Kaszëbów z Europą, jinfòrmòwanim Kaszëbów ò dzysdniowi
Europie ë Europë ò dzysdniowëch Kaszëbach z Kazëmierzã Kléiną,
senatorã ùszłi kadencëji gôdô Paùl Szczëpta
Kòl nas na Kaszëbach są wiôldżé
tradicëje łączbë z Europą, jak chòc le Hanza…
Jo, Kaszëbi wiedno bëlë sparłãczony z Europą,
bëlë w ti Europie. Bële ë są przëwiązóny do wôrtnotów europejsczich,
chrzescëjansczich. To sparłãczenié je tuwò kòl nas barżi widzecjak
na przëmiôr w jinszëch redżionach Pòlsczi, przede wszëtczim
temù że Kaszëbi wiele robilë na zôpadze. Téż łączbë ekònomiczné
są wikszé jak w jinszich redżionach Pòlsczi. Kaszëbi òd dôwna
prowadzelë z zôchòdã jaczé jinteresë. Lëdze z sąsadnëch krajów
– z nordowi Europë przëjeżdżają do naju na ferije – jesmë
òkòlim turisticznym ë nają wiôlgą atrakcëją je téż agroturistika,
naja kùltura ë czëstô nôtëra. Dzysô téz głównô łączba midzë
krajama je w bùdowiznie, a téż w jindustrëji na przëmiôr przetwórczi
– przetwórstwa rëbów. Je wiele spólnech pòdjimstwów kaszëbsczich
w Daniji, Hòlandiji, Miemcach ë jinszëch krajach. Je òd dôwna
wespółrobòta téż midze krajama ë redżionama wkółbôłtëcczima
– są to téż kòntaktë ë gòspòdarczé ë kùlturalné. Kòntaktë
taczé są prowôdzoné przez wszelejaczé stowôrë, Kaszëbskò-Pòmòrsczé
Zrzeszenié, Kaszëbsczi Ùniwersytet Lëdowi. Nie ma równak niżódnégò
òficjalnégò ùgôdënkù midzë najim redżionã a jinszima europejsczima.
Jak Wë mëszlice – czë naji òbiwatele
– Kaszëbi są dosc tëli pòjinfòrmòwóny ò tim co jich czekô
w nôblëższëch latach – ò jintegracëji z Ùniją?
Jinfòrmacëjów ò Europie je dërch za môło. Za
lëchò, za słabò je òna prowôdzonô ju terô przez taczé òrganizacëje
jak Kaszëbskò-Pòmòrsczé Zrzeszenié. I tu mie sã zdôwô że rząd
pòlsczi ë Europejskô Unijô pòwinnë dac dëtczi na taką edukacëją
europejskò-redżionalną. Przede wszëtczim temù że ta nasza
òglowô wiedzô ò EU je w wiôldżim dzélu falszëwô. Są sytuacëje,
dze je wiôldżi bôczënk mediów na sprawã czësto niedërżeniową
w EU na przëmiôr ùstôw abòrcëjny w EU, robi że lëdze robią
sã niechãtny dlô Ùniji.
A czë lëdze kòl nas czëją sã
pòjinfòrmòwóny ò EU ë czë czëją takã pòtrzébã, żebë sã doznac
ò tim?
To je lëchò pòstôwioné pëtanié – czë czëją pòtrzébã.
Òni mùszą sã dowiedzec dokądka jidzemë – to je naju pòtrzéba
– naju wszëtczich. Czéjbë më wicy wiedzelë co nas w EU czekô
– téj më bë so mòglë lepi przërëchtowac – żebë sã pùzni nie
òbùdzëc z jaczima jiwrama. To nie je naja chãc czë wòlô –
le to je nasza pòtrzéba.
Czë dô radã sparłãczëc edukacëją
redżionalną ë europejską?
W Europie je terô taczi nawrót do kòrzeniów
– do swòji rózdżi – etnicznëch apartnosców. To co më terô
robimë na Kaszëbach to nie je nick òsoblëwégò – to je zwëczajné
w krajach zôpadno-europejsczich – dzys ju słëchającëch do
EÙ. To bë gwësno mògło nóm wiele pòmòc – taczé pòstrzéganié
Europë przez prizmat Môłëch Tatczëznów.
Czë Kaszëbskò-Pòmòrsczé Zrzeszenié
je w sztãdze zòrganizowac taką edukacëją redżionalno-europejską?
To je wiedzec – KP-Z je w sztãdze to zrobic,
le to muszi przërëchtowac òrganizacëjno: lëdzy czë jinstitucëje
taczé jak Kaszëbsczi Ùniwersytet Lëdowi czë jinszé wespółrobiącé
ze Zrzeszenim. A na wszëtkò wiedno brëkùje dëtczi, a tich
Zrzeszenié ni mô. Tuwò muszimë rechòwac na pòmòc rzãdu czë
òrganów europejsczich. Chòc Zrzeszenié nié le rechùje na pòmòc
jinszich. Je zakłôdcą Kasë Szpórowò-Kreditowi miona F.Cenôwë
– ta firma mô to bëc ôrt zdobiwaniô dëtków na dzejanié naju
stowôrë na gònie kaszëbiznë.
Nôlepszim ôrtã żebë dostac dëtków
je pisanié ùdbów na kònkretné pòdjimstwa. Czë są przez K-PZ
pisóné ùdbë do òrganizacëjów europejsczich ò dëtczi?
Są pisóné przede wszëtczim przez KÙL. Terô na
przikłôd bëło ò ùdbie zéńdzenia na témã jaką rolą mają òdgriwac
lëdowé ùniwersytetë ë jich europejskô séc w dokôzu redżionalny
ë europejsczi edukacëji. To je robioné razã z lëdowima ùniwaesytetama
w Szwecëji, Hòlandiji ë Daniji.
Wôżné je jinfòrmòwanié nié le
Kaszëbów ò Europie le téż Europë ò Kaszëbach. Czë w òbremienim
wëmianë jinfòrmacëjów ë pòznôwaniô sã më brëkùjemë taczégò
kaszëbsczégò kònsulatu – przedstôwstwa za greńcama?
Jo, to bë sã baro przëdało. Je to dosc wôżné
w kòntaktach kùlturalnëch ale téż gòspòdarczëch. Czéjbë le
sã ùdało cos taczégò zrobic… Wiém, że to są zacht dëtczi ë
kòsztownô sprawa, ale jakbë nama sã ùdało stwòrzëc czile kaszëbsczich
érowëch kònzulów w różnëch krajach ë redżionach Europejsczich.
To bë mògło bëc nié le na zôpadze, le téż na ósce – òsoblëwie
w tich krajach nadbôłtëcczich – tich co są nóm nôbarżi blisczé
– Lëtwa, Łotwa, Estonijô. Czéjbë sã to ùdało to bë bëło bëlno,
bò to bë mògło ùłatwiec nama kòntaktë.
zaczątk
|