5 (17) / 2002

Kaszëbizna / Zdrëszëna:

• Zjôzd Kaszëbów 6. lëpińc - Kartuzë (òdjimczi)
• A co z Baną?
• Kaszëbë ònline
• Prawa nôrodnëch miészëznów
• Ùczniowsczi Sejmik Kaszëbsczi
• Swiãto Rédë ë rédzczi kaszëbiznë

Felietona:

• Malowanié jizbë

Nié le Kaszëbë:

• Pòdhalé z Kaszëbama razã ò samòrządną òbéńdową Pòlską

Gôdómë ò Europie… :

• Mòże nie mdze tak lëchò
• Kaszëbë kò są w Europie

Kùltura:

• Finôł Kònkùrsu Rodnô Mòwa – Chmielno
• Pùcczi weekend
• Scynanié kani! –galeriô òdjimków

Lëteratura:

• Młodô spòsobnô
ò Karolënie Serkòwsczi

• Wëdôwk wiérztów Piépra

Kaszëbë kò są w Europie
Ò łączbie Kaszëbów z Europą, jinfòrmòwanim Kaszëbów ò dzysdniowi Europie ë Europë ò dzysdniowëch Kaszëbach z Kazëmierzã Kléiną, senatorã ùszłi kadencëji gôdô Paùl Szczëpta

Kòl nas na Kaszëbach są wiôldżé tradicëje łączbë z Europą, jak chòc le Hanza…

Jo, Kaszëbi wiedno bëlë sparłãczony z Europą, bëlë w ti Europie. Bële ë są przëwiązóny do wôrtnotów europejsczich, chrzescëjansczich. To sparłãczenié je tuwò kòl nas barżi widzecjak na przëmiôr w jinszëch redżionach Pòlsczi, przede wszëtczim temù że Kaszëbi wiele robilë na zôpadze. Téż łączbë ekònomiczné są wikszé jak w jinszich redżionach Pòlsczi. Kaszëbi òd dôwna prowadzelë z zôchòdã jaczé jinteresë. Lëdze z sąsadnëch krajów – z nordowi Europë przëjeżdżają do naju na ferije – jesmë òkòlim turisticznym ë nają wiôlgą atrakcëją je téż agroturistika, naja kùltura ë czëstô nôtëra. Dzysô téz głównô łączba midzë krajama je w bùdowiznie, a téż w jindustrëji na przëmiôr przetwórczi – przetwórstwa rëbów. Je wiele spólnech pòdjimstwów kaszëbsczich w Daniji, Hòlandiji, Miemcach ë jinszëch krajach. Je òd dôwna wespółrobòta téż midze krajama ë redżionama wkółbôłtëcczima – są to téż kòntaktë ë gòspòdarczé ë kùlturalné. Kòntaktë taczé są prowôdzoné przez wszelejaczé stowôrë, Kaszëbskò-Pòmòrsczé Zrzeszenié, Kaszëbsczi Ùniwersytet Lëdowi. Nie ma równak niżódnégò òficjalnégò ùgôdënkù midzë najim redżionã a jinszima europejsczima.

Jak Wë mëszlice – czë naji òbiwatele – Kaszëbi są dosc tëli pòjinfòrmòwóny ò tim co jich czekô w nôblëższëch latach – ò jintegracëji z Ùniją?

Jinfòrmacëjów ò Europie je dërch za môło. Za lëchò, za słabò je òna prowôdzonô ju terô przez taczé òrganizacëje jak Kaszëbskò-Pòmòrsczé Zrzeszenié. I tu mie sã zdôwô że rząd pòlsczi ë Europejskô Unijô pòwinnë dac dëtczi na taką edukacëją europejskò-redżionalną. Przede wszëtczim temù że ta nasza òglowô wiedzô ò EU je w wiôldżim dzélu falszëwô. Są sytuacëje, dze je wiôldżi bôczënk mediów na sprawã czësto niedërżeniową w EU na przëmiôr ùstôw abòrcëjny w EU, robi że lëdze robią sã niechãtny dlô Ùniji.

A czë lëdze kòl nas czëją sã pòjinfòrmòwóny ò EU ë czë czëją takã pòtrzébã, żebë sã doznac ò tim?

To je lëchò pòstôwioné pëtanié – czë czëją pòtrzébã. Òni mùszą sã dowiedzec dokądka jidzemë – to je naju pòtrzéba – naju wszëtczich. Czéjbë më wicy wiedzelë co nas w EU czekô – téj më bë so mòglë lepi przërëchtowac – żebë sã pùzni nie òbùdzëc z jaczima jiwrama. To nie je naja chãc czë wòlô – le to je nasza pòtrzéba.

Czë dô radã sparłãczëc edukacëją redżionalną ë europejską?

W Europie je terô taczi nawrót do kòrzeniów – do swòji rózdżi – etnicznëch apartnosców. To co më terô robimë na Kaszëbach to nie je nick òsoblëwégò – to je zwëczajné w krajach zôpadno-europejsczich – dzys ju słëchającëch do EÙ. To bë gwësno mògło nóm wiele pòmòc – taczé pòstrzéganié Europë przez prizmat Môłëch Tatczëznów.

Czë Kaszëbskò-Pòmòrsczé Zrzeszenié je w sztãdze zòrganizowac taką edukacëją redżionalno-europejską?

To je wiedzec – KP-Z je w sztãdze to zrobic, le to muszi przërëchtowac òrganizacëjno: lëdzy czë jinstitucëje taczé jak Kaszëbsczi Ùniwersytet Lëdowi czë jinszé wespółrobiącé ze Zrzeszenim. A na wszëtkò wiedno brëkùje dëtczi, a tich Zrzeszenié ni mô. Tuwò muszimë rechòwac na pòmòc rzãdu czë òrganów europejsczich. Chòc Zrzeszenié nié le rechùje na pòmòc jinszich. Je zakłôdcą Kasë Szpórowò-Kreditowi miona F.Cenôwë – ta firma mô to bëc ôrt zdobiwaniô dëtków na dzejanié naju stowôrë na gònie kaszëbiznë.

Nôlepszim ôrtã żebë dostac dëtków je pisanié ùdbów na kònkretné pòdjimstwa. Czë są przez K-PZ pisóné ùdbë do òrganizacëjów europejsczich ò dëtczi?

Są pisóné przede wszëtczim przez KÙL. Terô na przikłôd bëło ò ùdbie zéńdzenia na témã jaką rolą mają òdgriwac lëdowé ùniwersytetë ë jich europejskô séc w dokôzu redżionalny ë europejsczi edukacëji. To je robioné razã z lëdowima ùniwaesytetama w Szwecëji, Hòlandiji ë Daniji.

Wôżné je jinfòrmòwanié nié le Kaszëbów ò Europie le téż Europë ò Kaszëbach. Czë w òbremienim wëmianë jinfòrmacëjów ë pòznôwaniô sã më brëkùjemë taczégò kaszëbsczégò kònsulatu – przedstôwstwa za greńcama?

Jo, to bë sã baro przëdało. Je to dosc wôżné w kòntaktach kùlturalnëch ale téż gòspòdarczëch. Czéjbë le sã ùdało cos taczégò zrobic… Wiém, że to są zacht dëtczi ë kòsztownô sprawa, ale jakbë nama sã ùdało stwòrzëc czile kaszëbsczich érowëch kònzulów w różnëch krajach ë redżionach Europejsczich. To bë mògło bëc nié le na zôpadze, le téż na ósce – òsoblëwie w tich krajach nadbôłtëcczich – tich co są nóm nôbarżi blisczé – Lëtwa, Łotwa, Estonijô. Czéjbë sã to ùdało to bë bëło bëlno, bò to bë mògło ùłatwiec nama kòntaktë.

zaczątk 


Mòżesz nas wspòmòc w wëdôwanim abò kòlpòrtażu?