Czasã zemiã Słowińców sã taksëje jakno historiczno kaszëbską, a etniczno ju nié. Tak do kùńca to nie je prôwda. Kaszëbizna wôrcô na swòje stôré môle - jem tegò swiôdkã. Mòże jesz ùczëjemë ò kaszëbsczich Klukach?

W kùńcu zélnika jô miôł lëżnosc wëbrac sã na wanogã pò môlach nad Łebsczim jezorã. Jô towarził widzałi rodzënie Adama ë Małgòsë ze Swiecëna. Wanoga na zôczątkù zdôwa sã richtich triwialnô - Klëczi, Smòłdzëno, mòże jaczi pałac. Dejade ju òd zôczątkù pòczëło sã robic cekawie. Adam - lubòtnik niewëjachónëch stegnów, òdkrił przede mią czësto jinszą krôjnã „Słowińców”, jaką jô - mieszkóńc nëch môlów - ni miôł znóné. Na pòczątkù pałac w Cecenowie. Jô móm gò znónë ë widzóné òd bùtna, le nigdë bëne. Terô mie to bëło dóné. Jô stôł skamiałi wiôlgòscą zniszczeniów, jaczé më tam trafielë. Strëpiałé parkétë, scanë, stropë. Żódna jizba ni mia całëch dwiérzów, òknów czë pieców - szmërglënë. Tak wezdrzą wszëtczé dwòrë ë pałace na Kaszëbach zajãté na mieszkanié przez Pòlôchów pò wòjnie. Téj më rëglë dali. Ju w Główczëcach më zgwësnilë, że dobrô darga do Klëków je za dłëgô. Téj bëło trzeba wëmëszlec jaką krodzą. Darga na karce za baro nie zachãcowa, a co pò prôwdze mdze w terenie - pòpegeerowskô „betonówka”, a dali dzëkô jak na Amazonka.

Klëczi jak wiedno tesznotné. Ze skruszenim jesz rôz më òbezdrzëlë nã znankã eksterminacëji nôrodu kaszëbsczégò.

Zôstny przëstónk - Smòłdzëno. Kòscół, w jaczim jesz niedôwno ze swòjich kaszëbsczich mòdlëtewników mòdlëlë sã nadłebsczi Kaszëbi - zasztëkóny. Czéj më tak stelë òmaniony zjôwił sã dzewùs - sąsadka plebaniji - chtërna za zgòdą môlowégò probòszcza òtmika cerkwią. Wlezlë më na wieżą. Dejade nié ùroczi kòscoła nas richtich zadzëwòwałë, le pësznô spòsobnosc dzewùsa. Ze zadzëwną letkòscą i bez niżódnégò zjakòseniégò, òpòwiôda ò historëji negò placu, z pòtcëwą dzeckòwatoscą miesza faktë historiczné z legandama ë lëdowima pòwiôstkama, rzesza je w jednã kôrbiónkã. Dlô ni to wszëtkò bëło prôwdzëwé, a më stelë òczarzałi. Nen môl żëje, tuwò dozérô sã stôré pòwiôstczi ë legendë ë odkazëje dzecóm, a dzecë taczim przëwãdóm jak më.

Jakòs më sã spitelë ò kaszëbsczi elementë w dzysniowi jawernoce. Dzéwczãtkò wiedzało le, że w Smòłdzënie mieszkô wiele Kaszëbów, òsoblëwie Kaszëbków. Kù naju redoscë òkazało sã, że ji gwôsnô nënka je Kaszëbka, téj òna rzekła, że òna mést téż. Miele dzãkùjącë ë ùjno sã òdwdzãczającë rëglë më w dalszą dargã. W kùńcu wsë przë szasym w czerenkù na Sécë trafilë më gbùra, z jaczim jô përznã pòkôrbił czedë pôrã lat temù mòji drëszë wchôdelë na Rowòkół. Wialdżé bëło mòje zdzëwienié ë redota, czéj jô sã doznôł, że jegò nënka je rodzonô smôłdzënianka. „Kaszëbka?” - jô sã spitôł. „Kaszëbka - Słowinka, òni tuwô wszëtcë bëlë Miemcë” - tak mie pò prôwdze rzekł chłop, ale czë ji starszi abòstarkòwie gôdelë pò kaszëbskù tegò mój rozpòwiôdôcz nie wiedzôł.

W Chòcmirowie - autostopka. Że snôżé dzéwczã bëło - téj më jã mùszelë wzyc. Zachãcony dôwnym wzorã, jô jã zapëtôł jak to robi D. Król, bez niżódnëch wstãpów:

- Jes të Kaszëbka?

- Mëma je - òdrzekła.

Czasã zemiã Słowińców taksëje sã jakno historiczno kaszëbską, a etniczno ju nié. Jô mëszlã że ne trzë przëmiarë òb jeden dzéń, pòkôzywają że mieszkô tam terô wiele naszińców. Gwësno, że nie mieszkającëch tam òd stalat. Szkòda bë bëła dopùscëc do wënôrodowieniégò jich. Òni tam w òkòlim cëzëch òsoblëwie żdają na wspiercé w biôtce z pòlonizacëją. Mòże jesz czedës ùczëjemë ò kaszëbsczich Klukach?

A. Kléina

zaczątk