Doszedł jem do pòrtu. Tu téż rządzëła cëchòta. Jidący dali przëszedł jem do nôwôżniészi sztrasë. Leżący wzdłuż ni rôczący widocznyma przez wialdzé òkna wëstôwkama krómë swiecëłë pùstotą. Rzôdkò jidący lëdze przëstôwele przed nima wzërajacë pòżądlëwie do bëna, dze bëło fùl rozmajitëch warów i zgrużdżony szlë dali.

Załómóny, bez chãcë i zeznobiony wlôzł jem do kòscoła. Bëne nie bëło niżódnëch lëdzy. Ùsôdł jem so w jedny łôwce i długò wzérôł bez pòméslënkù na wôłtôrz i wiszący nad nim krziż z Ùkrzëżowónym. Za sztërk nie mëslący ò tim zaczął jem òdmôwiac pôcérz ,,Òjcze nasz...” Pò słowach „niech przińdze Twòje królestwò”, cos jakbë zatkało mie gôrdzel. Skuńcził jem mòdlëtwã i zatopił sã w mëslach.

Je strëmiannik 2OO1 rokù. Przëchôdô dwanôsti rok òd redzeniô przë òkrągłim stole, òd czasu żëcé w nowi - gôdiwają - tą razą wòlny i nikòmù nie pòdlégający Pòlsce. Zaczął jem rozmëszlac jak òstôł wëzwëskóny nen dosc tëli dłudżi sztëk czasu. Mie bëtégò robòtnika òkratowni òbchòdzëłë nôbarżi warënczi żëcô mòji familie i jinëch taczich jak më prostëch lëdzy. Zaczął jem rozmëszliwac jak zmieniało sã nasze żecé, co òstało z wialdżich marzeniów, z wialdżégò zrëwù òsmëdzesątëch lat.

Jem jak wikszi dzél wespół robòtników naszi fabriczi człowiekã bez robòte i niżódny leżnoscë żebë co nalézc. Białce dëtczi dlô bezrobòtnëch skùńczëłë sã przed miesącã, miã czekô za trzë to samö.

Żecé z pracharsczégò grosza je baro cãżczé, a nôbarżi dlô zdrów chłopa co më bëlny fach.

Nasze pòspólné dëtczi nie sygałë na nôskrómniészé żëcé, terô czéj dostôwómë blós mòje mómë corôz wikszé dłëdżi. Nalézenié jaczi robòtë chòc na czôrno greńczëło z cëdã.

Sromiã sã, że jô zdrów, chãtny do robòte chłop mùszã prosëc ò pòmòc emeritów - tatków mòji białczi. Z rozpaczą rozmësliwóm ò tim co bądze z nama za trzë miesące czéj jô téż nie bądã miôł rechtu do dëtków dlô bezrobòtnëch. Czë bądã w sztãdze wëżëwic familią, òpłacëc mieszkanié żebë nie wërzucëlë nas na flaster? Jak pòmòc dzecóm w ùczbie i dac jima mòżnosc dobëcégò bëlnégò fachù?

Panie - gôdôł jem półgłosno zdrzącë na krziż - za co kôrzesz nas swòjich nômiészich bracynów? Co jesmë winny më robötnicë, lëdze öd cãżczégo rakòwaniô? Òdpowiedzą bëła le smutnô cëchòta pùstégò kòscoła. Mòje mëslë copnãłë sã w kùnc sétmëdzesątëch lat. Pò skùńczenim warkòwi szkòłë zaczął jem robòtã w òkrãtowni jakno wëùczałi robòtnik. Żebë miec leżnosc na bëlniészã robòtã rakùjącë w dzéń, wieczorama robił jem technikùm. Na zôczątkù starcë, a pòtemù jô sóm òb czile lat wpłôcalë dëtczi na mieszkanié w spółdzelni. Pò założenim familie mô dosc chùtkò dożdalë sã swòjégò M-3. Pòtémù pòspòłu z robiącą téż w òkratowni białką më szëkòwelë je na przińdzenié pierszégò dzecka. Nasz pòspólny wzątk skòpicą sygôł na bëlné żëcé. Dzãka wczasowémù fùnduszowi mòglë më jezdzec na ferije do rozmajitëch strón najégò kraju. Bëłë téż rëchtowóné przez fabrikã wëjazdë do téatrów do wialdżich gardów, a téż krajoznawczé wanodżi. Chto miôł chãc, ten miôł mòżnosc kòrzëstaniégò z kùlturë, miôł dëtczi na kùpienié zdrzélnika, redia czë ksążków. W najim miesce òkróm òkratowni bëło czile jinëch fabrików. Nie bëło niżódnégò jiwru z nalézenim robòtë. Chto miôł lëszt ten mógł robic.

Panie, të doch pòmnisz, mòżesz to ùdokaznic, Twój kòscół nie stojôł pradżi próżny. W niedzele i swiãta bëło w nim skòpicą fùl lëdzy. Mie i mòjim znónym nicht nie wadzył, nie zakazywôł jic do Ce do Twòjégò dodóm.

Mòje nadmòrsczé miastkò òb sztërë miesące w rokù robiło sã pôłną lëdztwa wialgą metropòliją. Przëjéżdżelë do nas prôcownicë z rozmajitëch fabrików z całi Pòlsczi chtërnyma jich prôcodôwcë dopłacywelë wialdżi dzél kòsztów ùrlopù. Nôwôżniészima naszima gòscama bëlë bògati górnicë. Òni òstôwilë kòl nas baro wialdżé dëtczi. Co zrobiec, të czase są ju wek. Ùrlopòwi czas je terô baro krótczi. Dérëje colemało jeden miesąc w rokù.

W tëch tam czasach nie doskwiéra mie, jak sa terô zamanówsze gôdô, féla wòlnotë. Bëłë doch i cemny nórtë héwòtnëch lat. Nôwikszą ùcemiãgą bëłë próżné krómë. W nich nôbarżi félało żëwnotë. Chto chcôł co lepszégò kùpic mùszôł to wëstojec òb czile gòdzënów. Bëło to baro, baro czążkò - wialdzé ùcamiãżenié dlô naszich mëmów i białk. Pòwstôwôł górz na tëch co rządzëlë. Zacził sã rodzëc bùnt Na zôczątkù ceszi kòta, pòtemù corôz głosni bëło gôdóné ò kòniecznoscë zmión.

Dlô mie prostégò człowieka i dlô jinëch taczich jak jô òkrãtowników słowo ,,mióna” òznôczało mòżnosc kùpieniégò w krómach tegò co sã brëkùje bez dłudżégò stojeniô, pòprawa warënków i bezpiecznote w robòce. Òznôczało pòprawienié tegò co erlich rzekłé - nie bëło lëché - na bëlniészi.

Marzónczi chcëniô zmianów i pòprawieniô codniowégò żecégò zrobiłë sa jesz wikszé pò przëjachanim papieża Pòlôcha Jana Pawła II. Przez całą Pòlską przeszłë wërzekłé przez niegò w Warszawie słowa: „Niech zestąpi Dëch Twój i òdmieni gãbã zemi, ti zemi.”

Christe Panie - rzekł jem zdrzącë na krziż - bëło bë to mòżebné, że pò taczich słowach jô czë jiny taczi sami robòtnicë bë nie ùwierzëlë, że na nas żdô nowi, bëlniészi swiat, Twoje królestwò?

Nadszedł bùńt rządzonëch procëm rządzącym ò barżi sprawiedlëwi Twój, mój, naju swiat. Biôtka zaczãtô w zélnikù 1980 roku w Gduńskù skùńcza sã w 1989 roku gôdkama przë òkrągłim stole we Warszawie. Pôdł system socjalisticzny, padła kòmùna, pôdł stôri pòdobno baro lëchi swiat. Jô jak baro wiele jinëch był ny dbë, że ta òdmiana je wërażenim „Twòji wòle” że Të chcôł żebë nama czile razy bądącym w niewòlë zaswiecëło słuńce wòlnotë.

„Mdze Twòja wòlô”- mòdlił jem sã wierzącë, że terô pòspòłu zbùdëjemë na naszi zemi swòjã bëlną bòkadną chëcz.

Przechôdałë pò se jeden pò drëdżim nowé rzãdë, demòkraticzno wëlowóny władze. Żdôł jem na brzadë jejich dzejaniégò. Miôł jem rëcht mëslec, że terô czéj jesmë panama w ,,swòjim dodóm” mòżemë sami pòdług swòji ùdbë rëchtowac przińdnotã. Òbzérôł jem zdrzélnik, słëchôł redio. Z dzenników jak za czasów Gierka dmùchało ùrzãdowim – „wszëtkò je fejn”.

Przëchôdałë tidzenie, miesące, lata. Zmieniałë sã parlamentë, prezydencë, a Nowô Pòlskô sã stôwa dlô nas robòtników - lëdzy cãżczi robòtë corôz mni mëmą, a corôz barżi macochą. W najim miesce i òbéńdze miast òczekòwónégò pòlepszeniô przëszła rujnacëjô gòspòdarczi.

Pierszi òstôł bez robòtë robiący i mieszkający w Państwòwim Gòspòdarstwie Rolnym bracyna mòji białczi. Przëjachôł do nas w jednã z niedzelów i znerwòwóny dërgòtającym głosã pòwiôdôł do jaczi rujnacëji doprowadzëlë jegò PGR, jich jedurny robòcy môl. Lëkwidatora przedôł bëdło, maszinë, wszëtkò na co nalézlë sã kùpcë. Òsta le gòłô, nie ùprawiónô zemia, próżny bùdinczi bëdlãcé, a téż më - lëdze bez robòtë i bez nôdzeje na ji nalézenié. Jónkù – jô spitôł smùtnym pôłnym rezygnacëji głosã -.Co më mómë terô robic? Jesmë òb pòmieszkanié zasztëkóné na wsë dwadzescë czilométrów òd nôblëższégò miasta w chtërnym ni ma téż robòtë. Całé żëcé robił jem i mieszkôł w PGRze. Robił na trekrze, to bëło to co jem rozmiôł robic bëlno, baro bëlno - rzekł z bùsznotą. Na wszëtkò nama sygało. Na jestkù, kòrnusa przë niedzelë i ùczbã w miesce naszich dwòje dzecy.” Wzérôł sztërk smùtno na miã i pò czim gòrzkò, złoslëwie zawrzészczôł: „Ze tczëwôrtnégò człowieka zrobilë biédôka, pracharza”

Cały sztërk sedzelë më sztël zdrzący w òkno. Cëchòtã przerwa białka rôczącô nas na baro biédné pôłnié. Pò môltëchù i zjãcu skòrpów zaczëlë më dali kôrbic.Szwadżer jaczis czas rozmëszliwôł, a téj sa spitôł:

- Słëchéj, a jak wëzdrzi tu kòl waju w miesce? Mòże bë sã dało jaką robòtã kòl ce w òkratowni chwacëc?

- To bãdze baror baro cãżkò - òdrzekł jem i dopòwiedzôł -. Ù nas je ju pòłwa ökratowników wek, tak je téż w drëdżich fabrikach.

Z mojégò jadłobieniô wërwôł miã stëkòt kroków. Jidący flot strzódkã kòscoła młodô białka doszła do trapów wôłtarza. Héwò ùklëkła i ùtaca w rãkach swòjã twôrz. Pò dërgòcącëch plecach bëło widzec, że chlëchô. Za sztërk wsta i sczerowa sã do bùtnowëch dwierzi. Òb sztócëk wzérôł jem na ji gãbã. Bëła smùtnô, zajiscónô. Pò zaczerwienionëch òczach bëło widzec, że przed sztótã płaka.

Pòzdrzôł jem znôuka na Ùkrzëżowónégò i zacził òd nowa wdarzac, spòminac miniony czas.

Nastãpné lata nie dałe nick bëlnégò, bëło colemało jesz gòrzi. Pòpôdałë w rujnacëją wcyg nowé fabriczi, to ju bëło bùten szëkù, co sã wkół nas dzało. Corôz wicy doswiôdczonëch lëdzy òstôwało bez robòtë. Bëło jakòs bùten szëkù czéj sã widzało dôwnégò bùsznégò spawôcza z òkratowni wëmiatającégò jak za jaką sztrôfã sztrasë, abò ceszi kòta zazérającégò ò szarëkù, grzebiącégò w kastach z négama.

Znôuka podniósł jem òczë na wôłtôrz pitającë: „Panie jak sã cos taczégò mògło stac, że w Twòjim królestwie ni ma codzénnégò chleba dlô tak wiela lëdztwa. Czemù pôdają na pësk, przódë bëlno so radzącé rôbòcé môle. Czemù tak terô je?

Na to be zycher mòglë dac swòjã òdpowiédz ,,bëlny” pòlsczi ekònomiscë. Sóm rozmëszlëwającë i wzérającë na dzejanié rządzącëch jem dbë, źe rujnacëjô naszich robòcëch môlów mô swój cwek i czerowónô je z bùtna. Doprowadzoné do wialdzégò zadłëżeniégò, ni mògącë przëdac biédnym lëdzóm swòjich wërobów przedsãbiorstwa za bëlë jaczé dëtczi są przejimóné przez tak zwònëch jinwestorów zeza greńców. Òni bez sëmieniô wërzucają z robòtë lëdzy, a z fabriką robią to co mô dlô nich cwek, co sã jima lónëje. Czãsto téż w wialdzich fabricznëch bùdinkach òtmikô sã rozmajité hùrtownie szachrëjącé zwlokłima zeza greńców warama. To szargô wszëtkò co naje. W najim miesce, na naszim swiece zjawia sã grëpa - nowô klasa, tak zwónëch „nowòbògacczich”. Bez niżódny lëtoscë wëzwëskòwają òni swòjich bądącëch bez robòtë dôwnëch drëchów, trachtującë jich czãsto jak dzysdniowëch niewòlników.

Panie, w Twòjim królestwie pòwsta schòwa rojbrów. Lëdze nie mający wzãtkù nie są doch w sztãdze płacëc dzerżawë za swòje dodóm. Nastało to co bëło niepòjãté, nieznóné w historiji pòwòjnowi Pòlsczi. Lëdzy wëszmergùje sã z dzecama i wérama gòrzi jak psë na flaster.

Panie wezdrzi tu do nas na najã zemiã. Je to jesz Twòje królestwò? Rzeczë, co je winnô mëmka czë òjc, że ni mô robòtë i ni mô czim zapłacëc za swòje dodóm? Co są winny jich głodné, òberwóné dzecë? Czemù cërpią lëchą dolą òni, a nié ti Judôsze co zniszczëlë dôwającą żëc lëdzóm gòspòdarkã?

Òjcze nasz, Tatkù w niebie za se i za miliónë taczich jak jô lëdzy chtërny òstelë òbrabòwóny z jich robòcëch môlów proszã Ce, błagóm Ce: Zeslë Twòjégò Dëcha, niech sã przezdrzi co sã pòrobiło na ti zemi. Niech òbôczi wiele falszëwòtë, łżélstwa, wëzwëskù, òbrazë mòralnoscë, nãdzë, zbrodnie, òszëkaństwa, bezrobòcégò i félaniégò jaczich le widoków na przińdnotã przëniosła nama ta ,,nowô wòlnô Pòlskô”. Niech przińdze z wôgą bë zwôżëc òbietnice i bùszny słowa, niech je pòrównô z lëchima, nielëdzczima dzejanima tich co òdpòwiôdają za dzysdniowé i przińdné losë tego kraju i nas. Niech przińdze, bò znôuka je nót. Donëchczasné miónë lëca ti zemi dlô baro wiela ji sënów i córków są baro lëché, a czãsto wòłają do nieba ò pòmsta. Wëlãkłi wëzdrzôł jem na krziż, mòże mòje mëslë bëłe za smiałé, za kriticzné? Òn dali spòkójno zdrzôł na miã z górë. Cëchò zacził jem prosząco mówic: „Panie òdpùscë mie, ödpuscë nama naje winë, jak i më òdpùszcziwómë naszim...” tu jem sã zatrzimôł.

Czë je mòżebno, czy móm prawò òdpùscëc winë tima, chtërny przez nieùdacznictwò, głëpòta, chcëwòtã, a mòże téż zdradã gëszeftów najégò nôrodu doprowadzëlë do tragediji, do tegò, że milionë lëdzy są bez robòtë i nie mają za co żëc? Nie skùńcził jem pôcerza, jem nie mógł, jô jem nie béł w sztãdze. Nie ùzwëskôł jem ùspokòjéniégò i ùkòjeniégò.

Zgrużdżony, zgnãbiony pòmalinkù wlókł jem sã dodóm. Mie sã nie spieszëło. Wiedzôł jem, że héwò czeka mie smùtné wëzdrzenié białczi i wëstraszoné pëtanié: „Dze të tak dłëgò béł? Nalôzł të mòże jaką robòtã?

zaczątk