6 (18) / 2002

Kaszëbizna / Zdrëszëna:

• Stolpsczé lato – kaszëbizna we Stolpskù
• Grają nié le dlô Kaszëbów
• Msze pò kaszëbskù
• Kaszëbi w Bùdiszënie na festiwalu Voices of Europë – Głosë Europë 2002
• Kaszëbi razã z Frizama – ùgôdënk ò drëszbie

Kòmentarze:

• Zemie dostóné nazôd
• Abòlicëjô

Lëteratura:

• M. Majkòwsczi - Òjcze nasz
• R. Drzéżdżon Żëwòt krótkò òpisóny

Lëteratura - kòmentarze:

• Wkół Wanodżi pò mëslach M. Piépra

Historëjô:

• Biôtczi w séwnikù 1939 na Kaszëbach

Ùgôdënk ò drëszbie - Razã z Frizama!

W malinczim pôłniowòdënsczim gardze Aabenraa òd czilu lat, są òrganizowóné zéńdzenia Dialog Óst-Zôpôd, jaczé skòscérzają młodëch lëdzy z całi Europë. Są tam reprezentowóné wszeldżé nôrodë Europë, a latos pierszi rôz sã zjawia hénë kaszëbskô delegacëjô. Trzë tidzenie w Aabenraa òstałë bëlno wëzwënégòwóné, bò òstôł zawiarti Kaszëbskò-Frizëjsczi Ùgôdënk ò Wieczny Drëszbie.

Taczé zéńdzenia jak nen Dialog są dlô młodëch lëdzy mòżlëwòtą pòznaniégò jinszëch kùltur ë rzeszeniégò kòntaktów, jaczé mdą brzadowałë pùzni òb całé żëcé - gôdelë ùczastnicë. Tak prawie sã stało z młodima Kaszëbama ë Frizama - òb czas bëcégò w Aabenraa ne dwie delegacëje przërëchtowałë ë pòdpisałë tekst Ùgôdënkù ò wieczny drëszbie. Frizów sytuacëjô pòliticznô ë zdrëszënowô je baro dosebnô do sytuacëji Kaszëbów, je jich téż kòle 500.000 sztëk lëdzy, téż mielë zacht kłopòtë z ùznanim jejich jãzëka przez niderlandzczi krôj. Zato terô - pò piãcdzesącu latach òd ùznaniégò - gwësné jinstitucëje barniącé jejich jãzëka ë kùlturë są pò prôwdze dôżné. Mają we Frizëji edukacëją jãzëka frizëjsczégò ë w jãzëkù frizëjsczim òbrzészkòwą dlô wszëtczich, mają kanôł tv ë swòje redio w rodny mòwie. Je téż kòl nich Òbéńdowi Part - part zrzeszający nëch, jaczi chcą barnic jãzëka ë kùlturë frizëjsczi. Òbéńdowi part w samòrządzënowim wëlowanim dobiwô wikszą abò miészą wikszoscą, i òd dôwna je barżi czë mni reprezentowóny we włôdzach redżonu. Prócz tegò je czile miészëch frizëjsczich partów, jaczé téż startëją w wëlowanim.

- Wespółrobòrta kaszëbskô-frizëjskô jistnieje òd dôwna, ë chòc je wiele kònkretnëch ùgôdaniów tikającëch gwësnëch ùdbów, nie bëło donądka niżódnégò ùgôdënkù dejowégò - taczi prosti deklaracëji drëszbë. - gôdô Jarig Sipma z frizëjsczi delegacëji. Na przëmiôr za dwa tidzenie 12 frizëjsczich szkólnëch przejedze na Kaszëbë na zéńdzenié-kònferencëją z kaszëbsczima szkólnyma. Mdą diskùtowac midzë jinszima ò dwajãzëkòwi szkòłowiznie. Ùgôdënk nié le deklarëje drëszbã, bò mô téż czile prakticznëch nôdbów: ùsadzenié przedstôwcë dlô sprôw wzójnëch kòntaktów, wëjazdë młodzëznë co rok na wëmiónë.

- Dlô naju je to mòżlëwòta ùczbë jak so redzëc w grãdi sytuacëji bëcégò môłim nôrodã, téż pòznôwaniégò jajich kùlturë ë prosti midzëlëdzczi drëszbë. Ùdba wëmianów sztudérsczich ë ùczniowsczich je baro atraktnô, òsoblëwie temù że w wikszim dzélu za ne wanodżi mòże zapłacëc Europejskô Ùnijô. - gôdô Paùl Szczëpta z delegacëji kaszëbsczi.

Ùgôdënk mówi, że rzeszi Kaszëbów ë Frizów a òsoblëwie ne jinstitucëje, stowôrë, karna ë òsobë, jaczé zakòmùnikùją sygnatariuszóm ùgôdënkù, że gò ùznôwają. Nôblëższé wikszé zéńdzenié kaszëbskò-frizëjsczé je ùdbóné na lëpińc przińdnégò rokù.

pk

zaczątk 


Temù, że donądka nie bëło niżódégò ùgôdënkù ni jinszi zgòdë, a je spólnô wòlô żebë bùdowac spólną drëszbã, w miono Nôrodów Kaszëbsczégò ë Frizëjsczégò ùstônôwiómë:

Ùgôdënk ò wieczny drëszbie

1. Za przedstôwcã Nôrodu Frizów je Jarig Sipma z Groningen; za przedstôwców Nôrodu Kaszëbsczégò są Paùl Kąsk-Szczëpta ze Gdunska ë Môrcën Malëszewsczi ze Gdini.

2. Wëżi ùsôdzony przedstôwcë są òdpòwiedzalny za łączbã. Mògą òbsadzac nowëch przedstôwców.

3. Òba nôrodë ùgwësniają wieczną drëszbã.

4. Òba nôrodë ùgwësniają chãc ë wòlą łączbë.

5. Òba nôrodë zagwësnią kùlturalną ë sztudérską wëmiónã dlô wesprzeniégò drëszbë.

6. Midzënôrodowé zéńdzenia mdą òrganizowóné nie mni jak rôz na rok, na wëmiónczi rôz na Kaszëbach – rôz we Frizëji.

7. Nen ùgôdënk je spisóny we dwùch równëch jãzëkach: kaszëbsczim ë frizëjsczim. Wersëjô anielskô mòże bëc le ùżiwónô w razu totalnégò niezrozmieniégò.

8. Òbie ùgôdiwającé sã starnë zagwësnią medializacëją ë pòpùlarizacëją ùgôdënkù.

9. Nen ùgôdënk rzeszi Kaszëbów ë Frizów, a òsoblëwie ne òsobë, karna ë stowôrë, jaczé gò mają ùznóné.

10. Òridżinałë négò ùgôdënkù są zdepònowóny kòl:
1. Jariga Sipmë
2. Paùla Kąska-Szczëptë

11. Kopie négò ùgôdënkù bądą wëslóné do wszëtczëch òsób, karnów ë stowôrów jaczé gò ùznają. Wiadło ò przëstąpienim nowëch subiektów do ùgôdënkù mdze wëslóné wszëtczim, chtërny bądą gò mielë uznóné.

12. Ùgôdënk wchôdô w żëcé w dniu pòdpisaniégò.

Åbenrå, 4. zélnik 2002. rokù

zaczątk