6 (18) / 2002

Kaszëbizna / Zdrëszëna:

• Stolpsczé lato – kaszëbizna we Stolpskù
• Grają nié le dlô Kaszëbów
• Msze pò kaszëbskù
• Kaszëbi w Bùdiszënie na festiwalu Voices of Europë – Głosë Europë 2002
• Kaszëbi razã z Frizama – ùgôdënk ò drëszbie

Kòmentarze:

• Zemie dostóné nazôd
• Abòlicëjô

Lëteratura:

• M. Majkòwsczi - Òjcze nasz
• R. Drzéżdżon Żëwòt krótkò òpisóny

Lëteratura - kòmentarze:

• Wkół Wanodżi pò mëslach M. Piépra

Historëjô:

• Biôtczi w séwnikù 1939 na Kaszëbach

Róman Drzéżdżón - Żëwòt krótkò òpisóny
Wejle, jô sã móm ùrodzoné! A docz? Docz z taczim wiôldżim bólã? Móm calé żëcé na mëszlenié ò bòlescë. A mòże żëcégò nie sygnie? Jesz tegò nie wiém. Jem malinczim czlowiekã. Môlim, pòkracznym, slepim, brzëdczim dzeckã. Lëdze co są wkól mie gôdają, że jô jem piãkny. Mie sã zdôwô, że nié. Mëszla, że òni sã ceszą z môjégô jistnieniô. A, niech jima bdze - jem jô piakny.

Terô jô so cali czas fejn leżã. Wszëtcë wkól mie lażą. Wzérają na miã, mùjkają, gôdają, chwôlą. Jesz mie òczarzą. A té co? Calé żëcé bëc òczarzony? Niech mie jidą wek z tim gôdanim. Widzã swiat do górë nogama. Dzëwno to wëzdrzi, ale mòże bëc...

Czëjã, że rosnã. Ju mie niechc sã dërch leżec w lóżeczkù. Czasã nënka bierze mie na rãce, ë tuncëje pò jizbie. A pòtémù dôwô mie cëca.

Mlékò je nôlepszé - to wiedzą wszëtcë, a nënka mie terô wcëskô w gãbã jaczis papczi. To doch nie je do jedzeniô! Mùszã bez te papczi wrzeszczec. To jô nôlepi rozmiejã robic. Mòżno rzec, że rikanié to je takô mòjô robòta. Mie to sã baro widzy.

Dërch roscã. Czëjã to. Za baro mie sã niechc bëc wiôldżim, le tak ju mùszi bëc na tim swiece. Niechc mie sã rosc, bò jak czlowiek rosce to je wiôldżi. Jak je wiôldżi to mùszi chòdzëc do szkòlë. Pùzni sztudérowac. Pùzni calé żëcé robic. Jiwrowac sã, sztridowac, biôtkòwac... Mie sã tegò niechc. Jô lubiã mlékò...

Ne jo, wëlôzl jô z wërów. Jidã! Le dze? Mój swiat je zamkli w sztërzëch scanach jizbë. Mùszã so òtemknąc dwiérze. ùdalo mie sã wëlezc z jizbë. Jidã przez kùchniã. Òtmikajã bùtnowé dwiérze. Jak to je fejn czëc wiater. Jak to je fejn òddëchac swiéżim lëfta. Ach!

Jidã do szkòlë. Szkólnô wzérô na miã, a nick nie gôdô. Gwësno mësli, że jô jem glupkã. A niech ji bdze. Móga bëc glupkã. To sã nawetka mòże zgadzac, bò czëjã, że jem corôz glëpszi. Jim jô jem wikszi, tim mni móm z dzecka. Glëpiejã? A co bdze, czedë bda miôl szterdzescë lôt?

W strzédny szkòle dërch mie pitają, kògùm jô chcã bëc. Jô nie wiém. Skąd móm cos taczégò wiedzec? A niech jima bdze - bda dochtórã òd dzecy. Tak mie sã wëdôwô, że pamiatajã nen ból rodzeniô. Bda razã z tima môlima jistotama, co wëchôdają na swiat, przeżiwôl ból wërwaniô ze spòkójnoscë.

Sztudérëjã. Sedzã w ksążkach. Ale tegò je! Mariczënë panie jo! Sedza, pija piwò, czëtóm ò nëch wszëtczich pùnach, pënkach, òkresach, jôjkach, zaplodnienim, itd.... Sztudérëjã téż milota. Je to baro prakticzné sztudérowanié.

Z ti milotë dôl jem dzél se, nowémù czlowiekòwi. Dôl dzél cala ë dzél duszë. Dlô mie je òn piãkny, chòc mëslã, że nen malinczi czlowiek, mô taczé same mëslë jaczé jô miôl kòl ùrodzeniô. Jô ni móga rzec, że òn je brzëdczi! Czlowiek doch je piãkny!

Stojã na zalë. Móm plócenną larwã na gãbie. Przede mią leżi bialka. Nodżi mô rozkraczoné. Wrzeszczi! Wiele jô ju taczich bialków móm w żëcym widzóné. Niech wrzeszczi. Bdze ji lżi. Dzeckò téż wrzeszczi jak dôwają mù pò slôdkù. Rikôj, rikôj, jô téż rikôl. Rikôj terô, żebë të, jak bdzesz stôri, nie mùszôl rikac.

Leżã we wërach. Wkól mie zôpóloné swiéce dôwają z se wid òdżegnaniô swiata. Ne cëż kùnc czedës mùszôl przinc do mie. Zamikóm òczë. Na sztót zakrëla mie cemnosc, bë spasc z mòjëch òczów na czas filmù ò żëcym - filmù ze mną na przódkù. Ale jô bél... lóntrusã!

Sedzã so fejn w ògrodze. Prawie z bómów lecą krëszczi. Lubiã krëszczi, wnetk tak samò jak mlékò.

- Cëż të tu robisz? - ùczul jem miodny glos.

- Sedzã so pòd bómą.

- Chcesz jic na zemiã?

- A mùszã?

-Jo!

Wejle, jô sã móm zôs ùrodzoné!

A docz? Docz z taczim wiôldżim bólã?

Zôs móm calé żëcé, żebë nad tim mëslec...

zaczątk 


Nowô Òdroda
je ju kòl twòjégò
kòlpòrtérë !