Dôlszi cyg Deklaracëji ò Prawach Nôrodownëch abò Etnicznëch, Relidżijnëch i Jãzëkòwëch Miészëznów:
h) Państwa mają òsoblëwie dzejac, żebë, dze le je to mòżlëwé, òsobë przënôlegającé do miészëznów, mògłë ùczëc sã domôcégò jãzëka abò miałë nôukã w domôcym jãzëkù;
i) Państwa mają rozpòznac mòzlëwòtë pôłnégò ùczãtnictwa miészëznë w rozwicym ekònomicznym swòjégò kraju;
j) Nôrodowô pòlitika [państwa] ë ùdbë rozwicégò mają bëc ùdbóné ë ùjawerniané na taczi ôrt, żebë brac pò ùwôgã legalné prawa òsób przënôlegającëch do miészëznów;
k) Ùdbë wespółrobòtë ë pòmòcë midzë państwama mają bëc ùdbóné ë ùjawerniané na taczi ôrt, żebë brac pò ùwôgã legalné prawa òsób przënôlegającëch do nôrodowëch miészëznów;
l) Państwa mają wespółrobic w zachach zrzeszonëch z òsobama przënôlegającyma do nôrodowëch miészëznów, w tim ùwiadłowienié ë wëmianã jinformacëjów ë doswiôdczeniów, mającé za cél rozwicé zrozmieniégò ë wzójny wiarë;
m) Państwa mają wespółrobic, żebë rozwijac ùjawernianié prôw ùstanowiónëch òbez tã deklaracëją.

Nimò te, że Deklaracëja SZN mia môłé pòpiarcé na swiece, nôleżnicë Redë Europë, na zôczątkù 90. lat zaczëlë gwësné dzejanié, jaczé mia za cél òcharnã prôw miészëznów. Tegò skùtkã je Remòwô Deklaracëjô z 1995. rokù.
Paragraf 1 dbaje, że òcharna miészëznów nôrodowëch ë jejich prôw ë wòlnotów je nierozrzeszny dzél prôw człowieka ë jakno takô je zarechòwónô do témów midzënôrodny wespółrobòtë.
Remòwô Kònwencëjô òsta téż napisónô na ôrt òbrzészków tich państw, ale mô, w odsôdzenim od Deklaracëji SZN wiele wicy kònkretnëch przepisów ò prawach nôrodnëch miészëznów. To dô jesz jednã różnicã: kònwencëja tikô le nôrodowëch miészëznów, a nié etnicznëch, relidżijnëch, jãzëkòwëch.
Na spòdlim ti kònwencëji państwa nôleżnicë mają òbrzeszk:
1. zagwësnic nôleżnikóm nôrodowëch miészëznów równy plac przed prawã ë równą òcharnã prawa;
2. ùchwôlëc, jeżlë to je nót, gwôscëwé prawa, żebë zagwësnic we wszëtczich dzélach żëcégò ekònomicznégò, zdrëszënowégò, pòliticznégò ë kùlturalnégò, fùl ë aktiw równy plac dlô nôleżników nôrodnëch miészëznów;
3. rozwijać warunki potrzebne do wspierania i rozwijania kultury członków miészëznów narodowej i zachowywania elementów ich tożsamości: religii, jezyka, tradycji i dziedzictwa kulturowego;
4. wstrzymywać sã od polityki i praktyki asymilacji członków miészëznów wbrew ich woli;
5. bùdzëc dëcha lëdaniégò ë dialogù midzëkùlturowégò ë pòdjimac skùtkòwné dzejania mającé za cél rozwicé wzójnégò achtniãcégò, zrozmieniégò ë wespółrobòtë midzë wszëtczima mieszkeńcama nëch zemiów;
6. zagwësnic achtniãcé prawa kòżdégò nôleżnika miészëznów do wòlnotë skòscérzaniô sã, wòlnotë zakłôdaniô stowôrów, mëslë, sëmieniégò ë wiarë;
7. ùgwësnic kòżdémù nôleżnikòwi miészëznów prawò do ùbùtnowieniégò swòji wiarë, a téż do zakłôdaniô jistitucëjów, òrganizacëjów ë stowôrów;
8. ùgwësnic kòżdémù nôleżnikòwi miészëznów prawò do wòlnégò dôwaniégò ë dostôwaniégò wiadła, jinfòrmacëjów ë dejów w jãzëkù miészëznów, a téż dostãp do médiów, bez ùscëgòwieniégò;
9. nie ùgrãdzac twòrzeniô ë ùżëwaniô drëkowónëch médiów, a téż ùjawernic mòżlëwòtë twòrzeniégò gwôsnëch médiów;

(dalszi cyg mdze)
Dëszan-Władisłôw Pazdzersczi

zaczątk