 |
| Jón Jarosz Derdowsczi (1852-1902) |
Nen rok je dobrą leżnotą do przëbôczeniô so nôbarżi znónégò
kaszëbszczégò ùtwórcë, jaczégò mëslë oparłë sã kuńcowi wëwiészaniô
wieldżich pòliticznéch hasłów i wcyg mòżemë je ùzdrzéc na czilu
bùdinkach na Kaszëbach. Jón Jarosz Derdowsczi, bò to òn je tim
herojã, ùrodzył sã równo 150 lat temù we Wielu na kaszëbsczi
zemi, ùmarł 100 lat temù na zemi amerikańsczi. Òb 50 lat swojégò
dosc krótczégò, ale baro chùtczégò żëcégò dôł naszińcóm kąsk
szpôsownëch pòwiôdk, a pòlsczim sąsadóm piãkné nôrządło do zlubòtnieniô
Kaszëbóm zdrzëcaniô włôsnëch ruchnów i pòstãpnégò wtopianiô
sã w cëzą tradicëja.
Jegò żëcé wezdrzi barżi cekawò jak wiele filmów. Czéj òn béł
15 lat stôri, téj ùcekł ze szkòłë i dodzérzgnął do Jitaliji,
żebë barnic papiéża. Jedze téż do Frańcëji, obzérô swiatowi
wëstôwk, pùzni dodóm, do Tornia, wikszi dzél drodżi jidze piechti.
Czéj doprzëszło mù do wiédzë, że jegò wëzdrzónka żeni sã z jinszim
doprowôdzô do knajpòwi rebeliji i schwôtóny przez szandarów
jidze do sôdze. Czéj szukôł wiednochòdny robotë zjôwiô sã midzë
jinszima w Pétersbùrgù, Warszawie, Bëtomiu, Krakòwie, Ceszënie.
Na ostatkù, jak wiele jinszich nieùbëtnëch dëchów swòjégò czasu
przëbiwô do Americzi.
Béł to bez ògôdczi człowiek wieldżégò formatu, òdemkłi na òkrążający
gò swiat, negò swiata cekawi i bez niżôdnégò przed nym lãkù,
chternégò żëcé w nômniészi ôrt nie wëzdrzało za codniowima dzejama
zwëkłëch lëdzy. Z najégò, kaszëbsczégò pòzdrzatkù mòżemë miec
leno żôl, że w swòjich dzecnëch latach òpùscył kaszëbsczi swiat
nie le całã, ale i dëchã i òd ne czasu ùrabiôł sã westrzôd i
pòd cëskã Pòlôchów, przejimającë w całocë jich pòstrzeganié
kaszëbsczi sprawë. Jegò lëteracczi ùróbk je kaszëbsczi leno
we fòrmie, jegò przesłanié je czësto pòlsczé. Nic w nim ni ma
z rańszich deji Cenôwë, czë z prozë Majkòwsczégò.
Równak to prawie òn je terô nôbarżi znónym kaszëbsczim ùtwórcą
westrzód swòjich domôków. Czéj Kaszëbskô òstała partã Pòlsczi
w 1920 rokù prakticznò na lëteracczi baze jegò ùrobkù mô môl
wënëkòwanié Kaszëbów z jich juwernotë i zastąpòwanié ji jãzëkã
i kulturã wikszégò słowiańsczégò bracynë. Zôs jegò szpôsowny
zaklicé „Ni ma Kaszub bez Pòloni a bez Kaszub Pòlsczi” mimò
widzawny corôz barżi rozéńdë z tim, co sã dzeje kòl nas, wcyg
je dejolodżicznym zarzeczenim ùżiwónym w môl prôwdzewégò zamëslënkù
nad fakticzną sytuacëją dżinącégò na najich òczach jãzëka i
nôrodu.
P. Bréza
zaczątk |
|
| 
Na Jinternece nigdë ni môsz
wszëtczégò…
żebë miec wiedno całą Òdrodã, wiedno na czas – òbacz tuwò
Mòżesz nas wspòmòc w wëdôwanim abò kòlpòrtażu?Napiszë do naju! |
|
|
