4 (25) / 2003

Kaszëbizna / Zdrëszëna:

• Prawa nôrodnëch miészëznów - dzél 8.
• Kaszëbsczi biblësta

Kùltura:

• Nie béł jinszi òd pòslédnëch
• Ùroczëzna Pomeranii
• Ze Słowôrza Zëchtë
• Kaszëbsczi zwëczi ë wierzenia - dzél 7.
• Sympòzëjô w KÒL we Brusach

Kòmentarze:

• Kaszëbsczé òtemkłé dwiérze
• Krzëwim òkã…

Lëteratura:

• Branko Ćopić - Trzech drëchów i zbójca

Pòlëca z knégama:

• Zemi wejrowsczi òpòwiôstczi
• Kaszëbskô Bibliotéka
- To je wôrt nalézc so ë przeczëtac!

Pòlëca z knégama

Zemi wejrowsczi òpòwiôstczi

Niedôwno òstałë wëdóné „Òpòwiednie zemi wejrowsczi. Legendy ziemi wejherowskiej” – dwajãzëkòwi zbiér legeńdów z òkòlégò Wejrowa. Ksążeczka je drëkòwónô pò kaszëbskù ë pò pòlskù – w dwùch kòlonach, a dzãka temù letkò je zesadzëc tekst ë przetołmaczëc so na rodną mòwã, czéj sã czegòs nie rozmieje.

Ksążka je adresowónô – jak wëchôdô ze wstãpù – przede wszëtczim młodémù czëtińcowi, jaczi pòznôwô swòje domôcé òkòlé. Pòwiôstczi rzeszą sã z Wejrowã, jezorama, wsama, pùstkama ë jinszima môlama. Je mòżno nawetka wedle nëch pòwiôstków so wanożëc ë przë òrãdze pòznawac wejrowską zemiã.
Gwësno młodi czëtińc mdze miôł pòżëtk z ny ksążecczi równo we szkòle jak doma. Mòże kò jã zwënégòwac do przërëchtowaniô sã do szkòłowi wanodżi a téż do ùczbë z redżonalny edukacëji. Do tegò samégò mòże jã zwënégòwac téż szkólny.
Nôwôżniészé je, że ksążeczkã mòże ùżëwac òb ùczbë kaszëbiznë. Ji téma je dosc szerokô ë ë całô je napisónô zwëczajną bëlną kaszëbizną, to je bez starë ò jaczisz òsoblëwi jãzëk, baro ùstarzony czë elitarny. Òkróm kaszëbsczi wersëje je téż pò pòlskù. Tołmaczënk na kaszëbiznã zrobił Stanisłôw Janke. Zesôdzającë pòlską ë kaszëbską wersëją czãsto dochôdómë do swiądë, że kaszëbskô brzëmi barżi nôtëralno. Mòże lepi bëło òstawic le blós jã? Bez pòlaszëznë? Mòże jo, chòc jinaczi napiselë aùtorowie we wstãpie. Ksążka òsoblëwie je dwajãzëkòwô, bò przez to je jã lżi czëtac.
Na ksãżka to nie je le sóm tekst. Nalézemë w ni baro sympaticzné malënczi Terésë Dembkòwsczi, we wikszoscë farwné. Je jesz do te plata CD, na jaczi je nagróny Zbigniéw Jankòwsczi czëtający legeńdë. Chòc je to mést nôbarżi znóny kaszëbsczi aktora, co gwës bëło argùmeńtã za jegò ùdzélã w nagranim, mòże sã no równak dejadë nie widzec. Dosc dzywny je przëcësk negò lektorë – ani pôłniowòkaszëbsczi, ani westrzédny. Chòc mùszi tu rzec, że nôbarżi jemù pasëje akcent na pierszą sylabã. Dzywné je téż to, że lektora czasã czëtô zwãk „ù”, a czasã nié. Czemù nie òstôł wzãti do tegò czëtaniô chtos z barżi zgódną ze wskôzama gôdką, jak na nen przëmiôr E. Gòłąbk?
Czéj ju jesmë kòle mni ùdónëch strón ny ksążeczczi, to mùszi téż naczidnąc, że chòc tekst na òglim je baro bëlny, trôfiają sã téż w nim féle. Na przëmiôr rôz je pisóné reglowò: „kalwarijô”, „historijô”, jinszim razã równak „kalwarëjô”, „historëjô”. Ni ma wiedzec czemù autorowie napiselë a kòrekta nie wëchwëca, że kùnôszk nôrzãdownika je czãsto zgódny ze wskôzama lëteracczi kaszëbiznë „ã” (jak: „z tim chłopã”, „z tim knôpã”), chòc trafi sã téż pòlaszącé „em” (jak: „z tim chłopem”, „z tim knôpem”). Téż sã zdôrzô fòrma tipù „mòdlëł sã”, „ùczëł”, „skrącëł” miast nôleżnégò „mòdlił sã”, „ùczuł”, „skrącył”. Në ale błąd je lëdzkô sprawa.
Nimò nëch drobnëch niedosygów kòrektorów ksążka je kò wiele wôrt. Je dosc bëlnym dokôzã kùlturë narosłi òb wieczi a zrzeszony z môlama bëlno znónyma wszëtczim wejrowianóm ë mieszkeńcóm òkòlégò. Pòdôwô no wszëtkò w rodny mòwie, co je baro mòcnym zachãcenim do te, żebë nã ksążkã sobie abò swòjémù dzeckù kùpic.

P. Szczëpta

zaczątk 


Na Jinternece nigdë ni môsz
wszëtczégò…

żebë miec wiedno całą Òdrodã, wiedno na czas – òbacz tuwò
Mòżesz nas wspòmòc w wëdôwanim abò kòlpòrtażu?Napiszë do naju!