|
Jak Walerémù sã ùdało nikògò nie zabic òbez
całą wòjnã, jaż doma dôł w pësk stôri zôkònnicë
Dobrze le słëchôjta!
To bëło tegò lata, co knôpi bëlë tak piãkny jak nigdë, ale
nie bëło czasu jich kòchac – za wiele sã wkół dzejało. Tak
wiele sã dzejało, że dzéwczãta zaczãłë kòchac tak na rap-cap:
midzë jednym przemarszã wòjska, a drëdżim. Jedny szlë w dzéń
jaż zemia sã trzãsła, jinszi w noc jak na żokach, jedny w
skwar, drëdżi w szlapã... Przëszlë na kùńcu taczi, co knôpów
ze wsë wzãlë. A nicht nie zdrzôł chtërna za chtërnym w laubie,
czë za stodołą rëczała, chtëren z chtërną kapczi pò lëpach
wieczór turlôł – za chtërnym Trudka, za chtërnym Bernadka...
A że Agnéscziną blewiązkã do strzédny czeszénie Waleri sczikrôł
– kòmù bë to sã chcało mëslec skòrno sã króle sjata za barë
wzãlë. Jeden król sjata do drëdżigò króla sjata co wôżnégò
pewno miôł, ale żóden knôp ze wsë do żódnégò knôpa ze żódny
drëdżi wsë nick ni miôł, to gwës, ale chto bë ò to pitôł czede
sjat całi zadërgòtôł...
Ale słëchôjta dali...
Në tak Walerégò nëkało òd kùńca sjata do kùńca sjata. We Fracji
rok w zaszlapónym rowie sedzôł jaż mù gewéra przëdërdzewiała,
w górach w Austrëji pół rokù miarzł jaż do sënégò slôdka,
jaż gò delë pòd Ruska za Konigsberg, a tam znôu przeszła zëma,
ale sto razy gòrszô. Jaż chróstu zabrakło i przeszło na to,
że jedny i drëdżi szlë w ten sóm las rżnąc danę ë chójczi
i wëszło, że jedny i drëdżi tą samą gôdkã mają i ni ma Rusków,
ni ma Miemców, a z jedny i drëdżi stronë Pòlôsze jednaczi,
përznã jinszi le w gôdce. Téj le bëło wëbrac z jaczi stronë
stanąc w grëpie mët, co bë do se nie przëszło strzélac. Ò
to zagrële w baszkã, i wëszło, że Walerémù w rusczim wòjskù
sã bic przëszło. Ale tam gewérów bëło mało, za to zebraniów
i wiéców wiele, tak że to sã jemù nawet kąsk widzało.
Ale terë co sã wërobiło!
Nôpierwi to òn béł za wachã prze jichnim płacu solnym, a Rusce
sã dërch le narôdzelë a sztridowële, jaż jedny nocë Walerémù
przëszło wząc szturmã jeden pałac w tim Petersbùrgù, a reno
òn sã dowiedzôł, że òn był zëmòwy. A do tégò sã Waleri dowiedzôł,
że to òn prawie bezmała sóm całi stôri sjat wëwrôcył. Òn sã
spłosził i szedł do jichniégò szôłtësa, czë co, a ten rzekł,
że Waleri to pewno szpión, bò jegò gôdczi wëznac ni mógł.
Tak gò zamklë do kòzë. Le ta kòza ni mia tëlny scanë i Waleri
szedł lóz ledwie sã dwiérze zatrzasłe. I trafił do jinszégò
wòjska – le ruchna mùszôł mieniac, a to ju drëdżi rôz, tak
to lżi przëszło. A tam sã dôł do kùchni, a że był głód, to
robòtë wiele ni miôł – le pùstëch grôpków pilowôł. A że to
wòjskò nëkało w jinszą stroną jak Walerégò wies – në tak przëszło
‑ trudno. I znôu bëła zëma, jachelë baną, szlë piechti, jaż
jich na kùńc òbtoczële i wzãlë w niewòlã.
Ale terë co bëło!
Bez całą Syberiją gò karowelë. Tam bëłë taczi mrozë, że jak
jeden Czech drewno rąbił bùten i pò pół gòdzënie przëszedł
do jizbë, i ùszë zacarł, to jemù òne òdpadłë i pies je zjôdł.
Ale że ten Czech był łësy, to tak mòcno nie bëło widzec –
stôł sã gładczi wkół. Z tim Czechã sã Waleri skùmplowôł tak,
że do kùńca prawie bëlë razem. To béł starszi chłop, co ùcekł
z austriacczégò wòjska, a w Pradze przed wòjną był za rakarza.
Józef jemù bëło na jimiã. Na kùńcu jich wëwiezlë na sam kùńc,
że dali le mòrze. Walerémù to sã widzało, bò słuńce wschôdało
z mòrza jak w Rzucewie, a nié z lasu jak w Pétersbùrgù, a
Józefòwi to bëło równo, bò mòrze pierwszi rôz na òcze widzôł.
To bëła Kamczatka jakbë chto nie wiedzôł. Në Józef swòjim
zwëkã érbnął kòmu psa i òni tak we trzech wieczór sobie nad
mòrzem sôdelë i nie bëło jima baro lëchò, le Walerémù sã czasem
zacniło jak nalôzł w strzédny czeszeni Agnéscziną blewiązka.
Ale terë co sã wërobiło – sami zdrzëta!
Jednym razã na ta plażã przëpłënãłë desantowé barczi ze żôłtim
wòjskã i Walerégò z Józefã związelë dlô zacygniãcégò jãzëka
ò dislokacëji rusczich wòjsk pòegranicznych. Ale w Japòniji
wëszło na wiérzch, że ti dwaji pò ruskù gadac nie rozmieją
i żóden dolmôcz ni mógł dińc co to za jãzëczi: midze sobą
sã rozmieją, a tak rozmajiti są. Blós pies ruską gôdka rozmiôł,
ale ò dislokacëji gówno wiedzôł. Jak Józef rzekł, że mòrze
piewszi rôz widzôł na òcze, to sprowadzëlë dolmacza japòńskò
‑ madżarsczégò, ale ten jesz barżi zgłëpiôł: to są Chòrwacë
– rzekł. Në té òni chòrwacczégò dolmacza jaż na Hònsu sprowadzac
mùszelë, ale to sã na nic zdało. Òd tégò wërszaftu òni jesz
barzi szrë slépiów dostelë jak mielë, a do mërkù nie przëszlë.
Téj sã tim wszëtczim zajinteresowa pòlonijô z Czikagò, i òni
flot przëszlë, co je lóz, ale nick nie mówilë, le dëtczi zebrelë
i tich dwùch wãdrowczików scyglë do se, bò Japòńcë na to szlë,
bez to, że kłopòt le z nima mielë. Jo, j tak ti dwaji kómple:
Kaszëba – gbùr ze Rzucewa i Czech – rakôrz z Pradżi – ten
bez ùszów, a ten z blewiązką w czeszeni do Czikagò trafilë.
No a terë słëchôjta – zarô bądze kùńc.
Józef, Czech bez ùszów założił w nym Czikagò fabrika fùtru
dlô psów, a Waleri, że ną blewiązką béł jakbë nie zdrzec mòcno
przëwiązóny, dodóm przëjachôł nazôd. Jo, ale Agnésë ju we
wse nie bëło – w Żukòwie w klôstrze sã dała zamknąc, bò lëstów
nie dostôwa, a nie wiedza co na Syberiji brifków wiedno mało.
No a jesz z tim wëwrôcanim bez Walerégò całégò sjata ji chto
tam strachu nanëkôł, i wiéta wë jak to je. Në jo, ale klôster
mô mòcné wrota. Tak Waleri z Brónkã ë Pawłã òd Szprétków najachë
nen klôster w noc – kòżden dostôł dlô se białka, a Waleri
Agnésã. Że fùrtianka sã pòbùdzëła i skrzeczëc chca, to w pësk
dosta, chòc òna prawie niczémù winowatô nie bëła, a ti całi
wòjnie to wcale.
J. Kroplewsczi
zaczątk
|
