Australëjô to nômiészi kòntinent naju globù. We swòji fizyczny sztrukturze je baro wszelejakô. Skala ji klimë sygô òd letny w pôłniowò-pòrénszi dzwlu przez deszczowi szlach lasu pôłniowégò Queensland ë òd mònsunowi, nordowi tropikalny jaż pò centralné stepë ë półpùstinie. Abòrigenowie są autochtoniczny lëdze, dërżeniowima mieszkeńcama Australëje ë Tasmanije. Òjcowie Abòrigenów zjôwilë sã w Aùstralëji òk. 40-60 tësãców lat temù. Ny mielë przëbëté z Azëje. Żëlë w plemionach, a kòżdé plemiã gôdało w jinszim jãzëkù. Dlôte wësztôłcëło sã hénë kòle 300 jãzëków. Słowò pòwsta z pòmocą dokłôdaniô sufiksa abò prefiksa do dërżenia słowa. Przed europejską kòlonizacëją pòd kùńc 18. st., Australëjô bëła zamieszkónô przez kòle 300 tësãców Aborigenów, dzys kòl 50 tësãców.Abòrigenë prowadzëlë wanożny ôrt żëcô. Zajimelë sã zbiérôctwã, jachtôrztwã, czasã rëbaczenim. Australëjanów wiédzô je niezmiennô ë sygającô. Mieli òni za przëswòjenié, że sygnie jima wiédzô przekôzónô przez starków, ë ni mô môlu na nowinczi. Wiédzô bëła przekôzywónô z pòkòleniô na pòkòlenié, słowną dargą. Abòrigenów wanodżi, dokazë ë przigòdë ùwiecznióné są w piesniach, jaczim towarzą ritualë. Abòrigenowie wierzëlë, że òjców dëchë biwają w pòwiôstkòwi rëmie za czasã ë jawetną rëmią. Òbiektama kùltu bëłë totemë. Bëłë to żëwé abò nieżëwé: zwiérzãta, rostlënë, kamë, drzewa. Bëłë òne ùpiãkszóné malënkama ë ritama, jaczé rzeszëłë sã z mitama.Wiôlgą rolą w kùltowëch òbrządkach òdgriwô pòézëjô, mùzyka ë tuńc. Jednym z nôwôżniészich ritualów bëła jinicjacëjô młodzéńca. Bëła òna dokôzã dodrzeniałoscë. Czej knôpik béł 9 lat, to béł tej zabieróny òd nënczi. Dlô negò zaczinôł sã cząd jinicjacëje, jaczi dérowôł do wiekù 25 abò 30 lat. Gwësno, młodi bëniel mógł żenic sã. Òb czas procésu jinicjacëje, nen béł ùczony reglów ë zwëków swòjégò plemienia. Biwôł òn téż przez czile miesąców za òbòzowiszczã. Jednak nôwôżniésze bëło wszczépianié mitów, piesniczków ë ritualów jégò lëdu. Òb czas procésu wkrëjamiczeniô adepta mùszôł asystowac przë ritualny mimice, tuńcach ë spiéwach, póczi òn jich sã nie naucził.Melodijë òdznaczałë sã wiôlgą prostotą. Panowôł solowi spiéw z towarzënim czilu jinstrumentów, na przemiôr didżeridu (bambùsowô rëra, szlachùjącô za bazuną), përpòtczi, czijczi, bãbnë, bùmerandżi. Abòrigenowie spiéwelë bez przesadny wseczëcowoscë. Tipiczną znanką mùzyczi Abòrigenów bëło jidzenié w szlach głosu zwiérząt ë dzëwnoscë nôtërë. Szëkòwnosc ta pòmôga we zwëskaniu żëwnotë ë téż òstrzéga plemiã przed niebezpiekã. Piesniczki są òdbicym żëca lëdztwa ë jegò robòtë. Òne pòmôgałë przë robòce ë òbrządkach, stądka jich miono piesniczki robòtë. Repertuar chłopów béł bògatszi òd białczi.To òni spiéwelë kùltowé piesnie. Kòl jindiwidualnëch ë klapnëch piesniów, bëłë téż klanowò-domôcé. Të òstatné mòglë spiewac blós nôlëżnicë familëje.Mùzyka Abòrigenów je ùznankòwionô w swòji prostoce. Z jedny stronë je nieskòmplëkòwónô, a z drëdżi ji funkcëjô razã z ritualama, tuńcama, je czarznô.

A. Bradtke

Za miesąc mùzyka Jindianów.

zaczątk