 |
STOLËMË
IMIĘ??? Mamelsczi |
Pierwi niżle człowiek zawładnął Kaszëbama, żëłë na téj zemi
stolëmë. Wëzdrzałë tak samò jak lëdze, ale bëłë pôrã razë wiãkszé
òd nich. Miałë téż stolëmną mòc. Drzewa wëriwałë z kòrzéniama,
jak bë to bëłë stebła trôwë. Cëskałë wiôldżima kamieniszczama
jak zôrnama grochù. Jednym słowã stolëmë to bëłë wiôlgòsze.
Temù téż lëdze sã jich bòjelë, zlôżëlë jima z drodżi i chòwelë
sã przed nima. Stolémë równak miałë tã swiądã, że jich bëło
wiedno mniéj, a lëdzy corôz to wiãcy.
Jednégò dnia dwa stolémë leżałë na sztrądze i òdpòcziwałë w
céni drzéwiãt. Rozprôwiałë ò tim i ò nym i tak pòmału jich gôdka
zeszła na lëdzy.
Jich je corôz wiãcy – rzekł starszi.
Spùszczają lasë i zakłôdają pòla – dodół ten młodszi.
Wëłôwiają rëbë z jezór, zabiérają nama grzëbë i òrzechë.
Bùdują nowé chëcze i nowé wsë.
Do paróna! Lëchò z nama!
Nie je dobrze!
I tak òd słowa do słowa ùradzëlë, że mùszi lëdzy wëniszczëc.
Nôprzód, żebë nabrac mòcë, zdrzémnãlë sã përznã.
Całą tã gôdkã czuł młodi, mądri rëbôk. Wërzasł sã mòcno, ale
miôł głowã na karkù. Cëchò wëlôzł na chójkã i cësnął szëszką
w nos starszégò stolëma. Ten zarô sã pòderwôł i gôdô do młodégò:
Të! Le spòkójno! Bò jô cë tu zarô!
Cëż të chcësz? Jô doch nick nie zrobił – tłomaczëł sã młodi.
Spróbùj le jész rôz, a jô cë pòkôżã...!
Czej òni nazôd ùsnãlë, rëbôk zôs cësnął szëszką, ale tim razem
w nos drëdżégò stolëma. Terô ten, chòc młodszi, rozgòrził sã
na stôrégò, leno wnetka sã ùspòkòjił. Za chwilã rëbôk cësnął
w starszégò, pózni jesz rôz w młodégò i cëskôł tak długò, jaż
òni sã òstro pòszkalowelë. Szkalinga chùtkò sã zamienia w bijatëkã.
Nie bëła to zwëczajnô biôtka. Starszi nie chcôł pòzwòlëc, żebë
dobéł na nim jaczis szcząker. Młodémù ju zbrzëdło słëchanié
starszégò i terô chcôł pòkôzac, chto tu je mòcniészi. Òd szãtoleniégò
chùtkò przeszlë do wôlaniégò w piôchù, a pózni do biôtczi na
piãscë. Pòtémù zaczãlë wërëwac drzéwiãta i wëwijac nima jak
pôłkama. Grëbé pnie pãkałë jak sztrëchùlcë. A òni brelë wiedno
nowé, jaż wkół zrobiało sã pùsto.
Młodi rëbôk szczãslëwò zdążił zlezc ze swòji chójczi i ùcec
dodóm. Z daleka przëzérôł sã ti straszny bitwie i zastanôwiôł
sã, czë òn dobrze zrobił. Stolëmë biôtkòwałë sã dali. Nastôł
wieczór, zrobiło sã cemno, a biôtka nie ùstôwa. Mòże noc bë
ją zakùńcza, ale razem z nią przëszedł grzëmòt. Łiskawicë jima
swiécëłë, a òni nalezlë nową barń.
Spòd kaszëbsczich piôchów wëjimelë kawałczi kamiznë i cëskelë
w se z gòrzã. Ale mało czedë ùdało sã jima trafic, dlôte kamë
mijałë celszcza stolëmów i lecałë dali. Do dzysdnia mòże je
nalezc w rozmajitych nórtach Kaszëbsczi zemi. Jedne leżą tak,
jak spadłë: kòl drogów, na sztrądach jezór i westrzód pól. Drëdżé
roztrzaskòwałë sã na drobné kawałuszczi i spôdałë na zemiã jak
sëmiã.
Przez dłudżé wieczi Kaszëbi zbiérelë je na swòjich pòlach, ale
ni ma widzec jich kùńca. Flastrowelë nima drodżi, stôwielë fuńdamentë
bùdinków i mòstë. Jich wielota dôwô pòjãcé ò tim, jak zażartô
bëła bitwa stolëmów.
W kùńcu jima nie sygło mòcë. Leżelë krótkò se i ni mòglë ju
rëchac rãkama ani nogama. Tej òdezwôł sã starszi:
Pòwiédz mie prôwdã, czemù të we mie cëskôł tima szëszkama?
Ùwierz mie, chłopie, jô tegò nie robił – jãknął młodi.
Jô téż w cebie nie cëskôł – sapôł starszi. – To mùszôł zrobic
chtos jiny.
Tej jima cos przëszło do głowë:
To mùszôł zrobic człowiek! – zawrzeszczelë òstatkã mòcë. Ale
ni mòglë ju nick zrobic. Zanim ùsnãlë na wieczi stôri jesz rzekł:
Mùszi, ten môłi stwór je òd nas wiele mądrzészi. Jeżlë òni wszëtcë
są taczi, to ta zemia wnet bãdze jich.
Pó tim reszta stolëmów jesz długò żëła z lëdzama we zgòdze.
Nie zdrzec na to, słowa stôrégò stolëma w kùńcu sã zjiscełë.
Dzys pò stolëmach òstało blós kamienie i òstóną jesz pewno baro
długò. Mòże nawetka dłëżi jak lëdze...
zaczątk
|
|
| 
Na Jinternece nigdë ni môsz
wszëtczégò…
żebë miec wiedno całą Òdrodã, wiedno na czas – òbacz tuwò
Mòżesz nas wspòmòc w wëdôwanim abò kòlpòrtażu?Napiszë do naju! |
|
|
