8 (29) / 2003

Kaszëbizna / Zdrëszëna:

• Brusczé Jigrë Folkloru
• Dënsczé tradicëje na Kaszëbach?
• Prawa nôrodnëch miészëznów - dzél 11.
• Kaszëbskô séc
• Jëbleùsz J. Stachùrsczégò

Nié le Kaszëbë:

• Czeszë ë Kłodzkô
•  Sydjylland = Pôłniowô Jutlandëjô

Widzóné z bùtna:

• Pòlskò-kaszëbskô repùblika dwòjga nôrodów

Kaszëbë ë swiat:

• Łużëczanów corôz mni a szkòła zamkłô
• Òdroda w Tëreczce, Kaszëbë w Tëreczce

Rozmòwa numra:

• Z burméstrã miasta Rëmi, Wastną Elżbiétą Rogala - Kòńczak, gôdô Fòrmellów Słôwk

Kùltura:

• Mùzyka swiata: Tërcëjô
• Ze Słowôrza Zëchtë
• Kaszëbsczé zwëczi ë wierzenia - dzél 10. Czas żniwów

Pôlëca z knégama:

• Ò fòrmùle nôrodów

Zszargóne tôfle na Nordze
Òsoblëwie dlô Òdrodë gôdô Tomôsz Fópka, mùzyk ë pòéta, bùrméster Żukòwa, kòòrdinatora stôwianiégò tôflów we wejrowsczim krézu òb czas ny akcëje. Pierszim pòwiôtã, jaczi wprowadzył do pùblicznégò żëcô kaszëbsczi jãzëk béł pùcczi pòwiôt. Pòwiatowô radzëzna pòdjimnã ùchwała ò tim, że dopùscywô sã kaszëbiznã w nazéwanim pòwiôtu. Pòstawionëch òstało pôrã tzw. "witôczów” w dwùch jãzëkach.[...]

Jëbleùsz Jerzégò Stachùrsczégò
Latos mijô 30. roczëzna lëteracczi i 25. kòmpòzëtorsczi aktiwnotë Jerzégò Stachùrsczégò, pierszégò w historëji kaszëbsczégò ùtwórcë, ùrodzonégò we stolecznëm Gduńskù. Dało to leżnosc do ùroczëznów naczãtëch w maju w teatrze Miniatura we Wrzeszczu, dze jubilat je mùzicznëm czerownikã, dali w szkòle w Czeczewie, gdze je direchtorã i kùreszce, w czerwińcu w wejrowsczi Mùzeji Pismieniznë ë Mùzëczi Kaszëbskò-Pòmorsczi, jinstitucëji, jakô ju z samégò ji mióna je nôlepszim môlã do fejrowaniô jubleùszu pisôrza a kòmpòzytora, tak mòckò sparłãczonégò z kaszëbską kùlturą.[...]

Słowôrz do elementarza

1. séwnika w Tawernie Mestwin we Gduńskù òdbëła sã promòcëjô słowôrza kaszëbsczégò jãzëka, jaczi je drëdżim dzélã kaszëbsczégò abecadła.

Autorama słowôrza są, dosebno jak elementarza, Katarzëna Kwiatkòwskô ë Witôłd Bòbrowsczi. Wëdôwcą – fundacëjô „Dôrënk Gduńska” marszôłka Sejmù Donalda Tuska. Słowôrz je pëszno jilustrowóny, a tu mùszi pòdsztrichnąc zacht rolą céchòwniczczi – Jóannë M. Kòłiszkò. Dosebno jak z Elementarzã wspiarcé da Fùndacëjô Pòlskò-Miemiecczi Wespółrobòtë. Promòcëjô mia przëcygłé zacht karno gazétników: telewizëjnëch, rediowëch ë pismión. Nie ma wiedzec, czë ùrmë gazétników barżi zajinteresowôł prawie słowôrz czë przëtomnosc wicemarszôłka Sejmù Donalda Tuska.
Taką zmerkã mógł miec chòc le przez zort pitaniów jaczé bëłë dôwóné òd stronë "czwiôrti władzë”. Nie bëło wiele pitaniów ò słowôrz, zato czãscy gazétnicë pitelë ò pòlitikã, a òsoblëwie ò zadzéwną dlô wiela Pòlôchów sprawã kaszëbsczi autonomije. Bòdôj, wezdrzi na to, że słowôrz béł dlô gazétników za môłą sensacëją (a kò je wialdżim kùlturalnym wëdarzenim), a do nafùlowaniégò swòjich łamów mają wëlowóné témã, jaczi rôz że nie rozmieją do kùńca a dwa, że na dërchem wëwòłuje nieżëczné dlô kaszëbiznë kòmentarze.

dvp, eh

Recenzëjô w rujanowi Òdrodze.
Czëtôj za miesąc!


Wnetka RASTKÒ-KASZËBË

Projekt Rastkò – Elektronicznô Biblotéka Sôrbsczi Kùlturë je samòbëtną pòdjimizną wëdôwiznową ë kùlturalną namienioną sôrbsczi sztëce, tradicëji ë ùczałoscë. Projekt sã zaczął w séwnikù 1997. w Belgradze (Sôrbijô). Bëła to priwatnô ùdba.

rastkoGłównym zgrôwã autorów ë redachtorów projektu je ùarchiwizowienié ë wëdôwstwò na jinternétowëch starnach ùczałëch ë artisticznëch dokazów, jaczé są wôżné dlô sôrbsczi kùlturë. Pòdjimstwò nie je profitowé, dzejô jakno bùtenrządowô stowôra (NGO), a wszëtcë dzejôrze robią darmôk, jakno wòlontarijusze. Spòdlowé dbë redachtorów je pòtrzéba zachòwaniégò, pùblëkòwaniégò ë ùdostãpnianiégò lëdztwù dokazów, jaczé są spòdlim sôrbsczi kùlturë ë kùltur ji blësczich. Jednym z głównëch zgrôwów projektu je téż stwarzanié mòstów, jaczé parłăczą domôcą kùlturã z kùlturama bałkanskò-słowiansczi cywilizacëjny òbéńdë, a téż z òglowòeuropejską ë swiatową kùlturową erbą.
Donądka, prócz domôcégò projektu, pòwsta czilenôsce projektów bënë namienionëch kùlturóm jinszich słowiańsczich nôrodów ë jejich łączbie ze sôrbską kùlturą. To dô midzë nima projektë namienioné Bùlgariji, Ùkrajinie, Łużëczanóm, Pòlsce. Na stëcznik 2004. je ùdbóné òtemkniãcé apartnégò projektu Rastkò-Kaszëbë, jaczégò redaktorama z kaszëbsczi starnë są nôleżnicë stowôrë Rémùs. Mdze to pierszi fùl serwis kùlturalny, lëteracczi ë ùczałi erbë Kaszëbów, dostãpny darmôk dlô kôżdég ùżótkòwnika Jinternétu. Projekt Rastkò je na jinternétowi adrese www.rastko.org.yu.

E. Chacza


Ùtobaczonè mèsterstwa


Na zôczątkù zélnika we Chmielnie òdbëłë sã pierszé mésterstwa w zażiwanim tobaczi. Zgrôwã rozegracëje je zmòcnienié tradicëje zażiwaniégò tobaczi na Kaszëbach.Òceniwóné béł nié le ôrt zażiwaniégò, ale téż òbleczënk, tobaczera abò róg, przedstôwanié swòji òsobë, ôrt prezentacëje. Brac dzél mógł kòżden chto miôł skùńczoné 18. lat ë sã zgłosził na tidzéń przed rozegracëją. Òrganizatorã bëła Kaszëbskô Fùndacëjô "Nasza Chëcz” ze Chmielna.
Pierszi plac dobéł Jãdrzéj Òlszewsczi ze Serakòjc, marszôłk Sejmù Donald Tusk béł drëdżi. Trzecy plac zajął Tadeusz Kùper z Wiéżëcë. Przeëtomné bëłë òb czas rozegracëje pòsłanczi Dorota Arcëszewskô-Mielewczik ë Jolanta Banach a téż senatorowie Ewa Serocka ë Gerard Czaja. Nie zafélało téż przédnika K-PZ Bruno Synaka.

Ws


A na Nordze - Krãcbal 2003

W pòłwie zélnika w Mùzëji na Wòlnym Lëfce w Nadolim òdbéł sã Lëdowiznowi Festiwôl „Krãcbal 2003”.

Krãcbal je to lëdowô zôbawa na zakùńczenié żniwieniégò – tołmacził Róman Drzéżdżón, robòtnik Mùzëji Pùcczi Zemie. Rozegracëjô òsta zorganizowónô przede wszëtczim dlô turistów, më chcelë pòznac cëzyńców z bòkadną kaszëbską kùlturą.
Prócz jigraniégò bëło mòżno sprobòwac wiele tradicëjnëch warków, a téż mloc zbòżé na żôrnach abò czerzniac masło. Wiele bëło téż krómików z tradicëjnym kaszëbsczim zjestkù. Rozegracëjô sã zaczã kòncertã karna Strądowé Óste. Wiele pùzni téż bëło kaszëbsczich karnów, wëstąpilë m.jn: Klëka ë Jerzi Łisk z Pùcka, Nasze Stronë z Wierzchùcëna ë Rodzinna Obsesja, to je Stromsczi ze Strzélna. Gòdznowi kòncert téż da Weronika Korthals, z Pôłczëna, laureatka programù “Szansa na sukces”, razã z trzëòsobòwim karnã. Bëło widzec téż Kabarét Sostrów Labbùdów z Tłuczewa, wëszczërzający jawernotã wiésczégò żëcégò ë Kaszëbsczi Kabarét FiF z Pùcka.
Z tradicëjnëch jigrów bëło mòżno brac dzél w mésterstwach w zażiwanim tobaczi czë w kôrtë - w baszkã.

pkc/pk


Gardë ë wsë w domôcym jãzëkù

Niedôwno Rada Kartësczégò Pòwiôtu pòdjã ùchwałã, żebë nôdpisë na pòwiôtowëch bùdacëjach ë jinstitucëjach bëłë pò kaszëbskù. Żebë zachãcëc do taczich prawie ùchwałów jinszé pòwiôtë ë dopòmòc w tim, bë w nôdpisach nie bëło félów, niżi drëkùjemë pierszi dzél mionów wsów ë gardów kaszëbsczich.[...]

zaczątk 


Përznã smiéchù...

Muszimë przëznac prôwdã tima, co gôdają, że pòlskô telewizjô baro dbô ò swòjëch teleòbzérników ë dërch rëchtuje dlô nëch corôz to lepszi a „mądrzéjszé” dokazë. Na przëmiôr transmisëje z zéńdzeniów jaczis sejmòwi kòmisji, co to wcyg zajimô sã jaczims Lwã (chòdzy gwesno ò tegò, co na dwóch nie na sztërzech szpérach chòdzy), abò téż baro „ùczałi” gôdczi pòsłów w pòlsczim parlameńce.
Jednym z teleòbzérników béł Tédor. Doma miôł wiôlgą biédã, bò bez dłudżi czas nie mógł so nalézc niżôdné robòtë. Baro przë tim interesowôł sã pòlitiką ë tim, czemu w najim kraju je jaż tak zle. Dërch òbzérôł w zdrzélnikù zéńdzenia Sejmù, bò mëszlôł, że tim spòsobã mòże sã czegòs wiâcy dowié.
Jednégò dnia, czej òbzérôł transmisją z Sejmù, jeden z pòsłów dërch pòwòłiwôł sã rôz na jedną, to znowu na jinszą ùstawã. Wcyg bëło czëc gôdkã na nen ôrt: „na podstawie artykułu trzeciego ustęp czwarty ustawy o...” ë tak dali. W kùńcu Tédor rozgòrzôł sã tim klektanim, wëłącził zdrzélnik ë pòmëszlôł so: „Jak to mô bëc dobrze, czej ti diôblë dërch le ò szutuzach plestają!”.

Fòrmellów Słôwk