9 (30) / 2003

Kaszëbizna / Zdrëszëna:

• Grobë bëlnëch Kaszëbów - Jak je nalézc?
• Gardë ë wsë w domôcym jãzëkù
• Prawa nôrodnëch miészëznów - dzél 12.
• Center wialdżégò gardu
• Samòrządzëna a Europejskô Ùnijô

Jesz rôz ò òglowim spisënkù

• Kaszëbi w nôrodnëch spisënkach
• Nôrodnosc ë jãzëk:
Czasã piselë, czasã nié...

Nié le Kaszëbë:

• Hùculskô
• Haná = Hanackô
• Kaszëbi w òczach Finów sto lat temù

Kùltura:

• Mùzyka swiata: Kòl sąsadów
• 750 lat òksywsczi parafiji
• Ze Słowôrza Zëchtë
750 lat òksywsczi parafiji
„Bò je rzeczą brëkòwóną dlô dësz zbawnégò dobra, bë pasterze dësz a jich nôstãpce znalë swòjich parafianów, co sã zjiscëwô bez akùrôtne òpisanié grańców parafiji, më [Wòlimir – G.J.S.] z Bòżi łasczi biskùp kùjawsczi a pòmòrsczi […] wëznôczómë wsë, jaczé mają słëchac parafiji, tak tedë: Oxiviam (Òksëwie), gdze je wëbùdowóny nadpòmkłi kòscół, Gdiniam (Gdiniã)…Scredauo, Vicomino (Witomino), Obluze (Òbłuże), Pogoze (Pògórze), Nemicouo, Dambegoze (Dãbògórze), Cedrino (Cësowã), Nasucino, Cosacouo (Kòsakòwò), Mosci (Mòstë), Sbicouo (Zbichòwò), Pirwosino (Pierwòszëno), Cochouo, Cogolino, Sebandouo, Bacchocino a Gradelouo (Grabówk).” – taczé to zarządzenié jaczégò dzél òstôł tu przëtôłmaczony wëdôł biskùp Wòlimir 31 smùtana 1253 rokù. Òd tegò czasu ju minãło 750 lat ë z ti leżnoscë a téż z leżnoscë òdpùstu swiãtégò Michała Archanioła, chtëren je patronã òksëwsczégò kòscoła, òdbëłë sã w ti parafiji ùroczëznë jëbleùszowé.
oksewieZaczãłë sã òne òd swiãti mszë prowadzony bez arcëbiskùpa Tadeùsza Gòcłowsczégò. Zarô pò mszë òdbëła sã w kòscele pòpùlarno-nôùkòwô sympòzëjô ò Òksëwim. Sympòzëjô prowadzył prof. J. Bòrzëszkòwsczi, a referatë mielë: prof. Jerzi Samp „Na początku było Oksywie” (referat béł ò nôstarszi historëji Òksëwia, pòchòdzeniu miona „Òksëwie”, pòwiôstkach związónych ze wsą ë òkòlim, a téż ò Òksëwiu w snôżé lëteraturze), Tadeusz Jabłońsczi „Oksywska nekropolia” (ò snôżosce òksëwsczégò smãtôrza, co leżi na ùrzmie niedalek mòrzégò; stôrëch grobach, a téż słôwnëch lëdzach pòchòwónëch na tim smãtarzu m.jn. Bernardze Chrzanowsczim, Tónie Ôbramie), ks. dr Tadeùsz Czôpiewsczi „Kościół św. Michała na Oksywiu i jego zabytki” (ò historëji kòscoła, czë téż bë lepi pòwiedzec kòscołów òksëwsczich, bò chaje stalatów nie òbszczãdzëłë Òksëwiô; a téż ò zabëtkòwëch sprzãtach kòscelnëch, taczich jak rzézbë, òbrazë), prof. Józwa Bòrzëszkòwsczi „Dëszpasturze oksywscy w XIX i XX wieku, ich rola w dziejach społeczności kaszubsko-pomorskiej” (tak jak titel pòkôzëje, béł to referat ò dëszpasturzach òksëwsczich).
Referatã prof. Bòrzëszkòwsczégò zakùńczëła sã sympòzëjô, a téż pierszi, przedpôłniowi dzél òbchòdów jëbleùm ë òdpùstu. Wszëtczé referatë mają w przindnym rokù ùkazac sã drëkã. Ksążka mô wëdac Kaszëbsczi Jinstitut we Gduńsku.

G.J. Schramke

Z historëji parafiji òksywsczi

1124. rok – òstôł wëbùdowóny pierszi kòscół na Òksëwsczi Kãpie. Jegò fùńdatorã béł Swiãtopôłk.
1209. – Zwinisława, białka Mestwina I darëje Òksëwską Kãpa norbartankóm z Żukòwa
23 IV 1224. – Swiãtopełk II, syn Mestwina I, przekôzôł wikszi dzél Kãpë cëstersom z Òlëwë. Zôczątk sztridów ò tã zemiã midzë norbartamakama a cëstersama.
31 X 1253.– wëznaczenié grańców òksëwsczi parafije; przënôlégała do ni całô Òksëwskô Kãpa, a téż Gdiniô, Witomino, Redłowò.
1316.– zakùńczenie sztridów midzë norbertankama a cëstersama. Norbertanczi nazôd dostałë zemie, co je Swiatopełk II miôł na Kãpie dane cëstersóm
14. stalaté – rozbùdowanié kòscoła
17 st. – òb czas wòjnów ze Szwédama kòscół òstôł zniszczony
1687.– do ju òdbùdowanégò kòscoła òsta dobùdowónô drzewianô wieżô
1913.– w Chiloniji pòwsta parafijô, co sprawiło, że òksywskô sã zmiészëła
1915.– pòwsta parafijô w Pierwòszenie, co jesz barżi òbcãło òksëwską
1926.– pòwsta parafijô w Gdini, co dali zbiédniło òksëwską
1939. ë 1945.– kòscół w Òksëwiu òstoł dosc tëli zniszczony
1955-56. – w òdbùdowónym kòscele òstałë zestôwione òrganë
1991-2001. – òdnowienié òksëwsczégò kòscoła

zaczątk