10 (31) / 2003

Kaszëbizna / Zdrëszëna:

• "Hej, Młodi z Kaszëbów rodã" !!!!
• Stanica w Brusach
• II kaszëbsczé diktando
• Òd kòła do autobùsa
• Kaszëbë za òcéanã
• Gard w Białogardze
• Czeszë ò Kaszëbach

Nié le Kaszëbë:

• Laplandëjô - jawô czë snienié

Kùltura:

• Kùtin czarzi
• Ksążka na Gòdë
• Ze Słowôrza Zëchtë
• Kaszëbsczé zwëczi ë wierzenia

Do smiéchù:

• Mùzealé przëtrôfczi

Mùzealé przëtrôfczi

Robòta w mùzéùm nie je tak nudnô jak to sã mëszli. Nie je téż takô, jak wszëtcë gôdają, tzn., że sã tam nick nie robi. Je prawie procëm! Trzéba doch wczas reno ò sódmy wstac a jic do robòtë. Ne jo, le nim zacznie sã cãżkò robic te mùs je wëpic mòczkã, a te zarô drëgą, bò pózni mòże nama czasu nie sygnąc. Jo! Gòdzynka minãla. Pò wëpicym kôwczi czas na frisztëk. Nót je zrobic so klapsztule a arbatã. Czasã mómë téż déser mùzéalny. Je to nôczãsczi jaczis stôri kùszk pòdarowóny przez milotników mùzéalników. Tëch równak nie je za wiele, wic czãsto jesmë glodny, co dôwô różné chòroscë, np.: pùchlinã glodową. Aha! Jô bë zabël ò szituzu ë swiéżi gazéce. Czëtanié niechtërnëch gazétów je òbòwiązkòwé, np. „Mùzéalné Zdarzeniô”, „Glos Mùzéalnika”, „Playboy”, „Cats”, itp. Dwie gòdzynczi ju za nama. Terô móżna sadnąc na ekspòzycjã ë strëszo wëzdrzec, co dló miã prawie nie je cãżkò, bò czãsto czëjã sã pòlamióny pò wczôrôszim. Czasã nawetkã czëc je jak mie kalk w gnôtach lasëje a to turiscë baro lubią. Gãbã téż móm dosc mùzéalną, te pòdpùchlé òczë, szadé klatë na bani, klapiasté ùszë a smród z gãbë… Ne ë tak sedzã do pòdpôlnika, chtërën zaczinô sã dosc pózno, bò dopiérze ò dzesąti. Kôwka, sztula ë zófa żebë sã legnąc, czasã naléze sã stôri kùszk jeżlë jaczisz dobré dzeckò z rézë òstawi. Pò pòdpôlnikù, chtërnën warô le môlą gòdzynkã nazôd do robòtë na ekspòzycjã. Sedzã so ë mëszlã a lëdze przechòdają wedle mie ë pòdzywiają. Mają co! Nierôz z pichù òtrzepią a czasã wlożą cos do taszë szërtucha, le blós tej, czedë zrobiã muniã cerpiãtnika. Lëdze nôwicy dôwają papiórów pò bòmkach, ale czasã zdarzi sã cwiardi dëtk. Czedë jô jem ju baro zmarachòwóny sedzenim, te jidã sã legnąc w taczé starodôwné wërë, ë ùdôwajã cãżkò chòrégò, bò naji mùzéùm më téż dzél medicynë lëdowi.
Tak kòl pierszi kôwka, jak to sã rzecze regeneracyjnô ë te nazôd do robòtë. Ò gòdzënie 14.30 sprôwdzómë wëstawë. Kùli ekspònatów òstalo wëwleklé riber a kùli wnioslé. Ò 14.34 sprzątómë, a tak pò prôwdze jô blós scelã mòjé wëro, bò czëszczëc w mùzéùm za baro nie je mòżna. Jakbë to wezdrzalo – stôré klamòtë a tu wëglãcowóné na blisk. Pajiczëna tam sam dodôwô snôżotë. Në ë ò trzecy pò pôlni kùńczimë mùzéalnô robòta. Żegnómë sã slowama: „Za piãc trzecô wez kapòtã, wez wëk szefa a robòtã”. W kùńcu je to, jak to sã rzeczë: „placówka kùlturalnô” wiãc kąsk pòezejë je jak nôbarżi nót.
Ne jo, le nie wiedno tak cãżkò robimë. Czasã jezdzymë na mùzéalné ekspedicëje zbierac ekspònatë. Trëkómë tej pò chëczach jak proszący. Jednégò razu zaszlë më do jedny ómczi, chtërnô gwësno bëla glëchô. Drëch przedstawil nas ë dolmaczi, że jesmë z mùzéùm ë tak dali. Òna grzécznie wëslëchala ë rzekla: „Jo, jo më mómë swòjã katolëcką wiarã. Kòcy wiarë nóm nie trzéba”. Ë zamkla z trzaskã dwiérze.
Czasã do mùzéùm przëchôdają wanożnicë, chtërnëch mùszi chtos òprowadzëc. Szkòlowé dzecë zwiémë pieszczotlëwie kątorama, bò robią wiele trzaskù jak kątorë w blotkù. Wiedno òprowôdzóm jô, bò szef scwierdzël, że nôlepi plestajã, móm bëlną dikcjã, nie zajikóm sã a nie sepleniã. Nierôz są jinteligeńtné kątorë. Jedną taką wanogã pamiãtajã baro dobrze. Bëlë ti mądralowie ze Warszawë, a mieszkalë ju dwie niedzele w gwësnym hòtélu w Jastarni. „Alana! Jastarnia” – jô pòmëslôl. Gwësno ùczëlë ju jaczész slowa kaszëbsczé. Tak lubiã so czasã pòkôrbic pò kaszëbskù z môlima antkama. Pitóm tej ne kątorë „Znôta jaczis kaszëbsczé slowa?” Nick! Sztël. Jesz rôz grzeczno pitajã: „Znôta wa ùnuzle, czë nié?” Ne ë tej ze wslôdë karna wëlôzl taczi zmiarti knôpiczk a rzekl: „Ja znam proszę pana. Kiedy graliśmy z chłopakami z Jastarni w piłkę to oni wrzeszczeli: „Psiardolni mie bala!” Ne cëż, ti z Jastarni mają ju taką dzywną gôdkã.
Są téż donosë na nas - biédnëch mùzéalników. Jednô szkólnô pòskarżëla sã szefòwi, że jô jak prowadzã dzecë pò mùzéùm pòwiôdóm ò dëchach, wieszczich ë òpich. Òna na mie naszkalowala, że przez mnie calô ji robòta pedagògicznô szla w rzë… w las. A ji zajãlo dwa lata na dolmaczenié, że dëchów ni ma.
Në cëż robòta mùzéalnika je jednym z nôcãższëch warków na swiece, tim barżi, że lëchò placą. Dlôte mùszimë so dorabiac. Je to nôczãscy hańdel starocama. Trzéba doch nasze mùzéalné magazynë kąsk zlózowac, żebë czasã nie pãklë.

Janów Jan

zaczątk 


Automatik

Frãc, chtëren mieszkôl w Miemcach, przëjachôl òb lato òdwiedzëc swòjã familiã. Na pòwitanié chùtuszkò pòchwôlël sã swòjim nowim autółã. Jegò tatk bél dichtich cekawi, cëż to je za auto, tak téż Frãc bél ze se baro bùszny.
– To je automatik. To znaczi mô automaticzną galopkastã.
Tegò tatk Frãca ni mógl zrozmiôc.
– Cëż to je za diôchel ten automatik?
– Jiné auta mają piãc abò szesc biegów, a mój mô blós trzë. Prawie jak kòl kònia: hije, prrr ë curik – wëdolmaczil Frãc.

r.d.