Szóstégò smùtana, w Wejrowie, w cyklu Zetkania z mùzyką Kaszëb
miôł swój môl kòncert pt. W swiece słowa ë mùzyczi Jana Trepczika.
Jakbë dërchôł jesz Zôdëszny Dzéń...
Zala wejrowsczégò mùzeùm nabitô bëła słëchińcama, jak kòscół
na pasterkã. Direchtor Bréza, chtëren jak wiedno szpòrtoblëwie
przëwitôł ë pòżegnôł gòscy, nadôł zetkanimù „papiesczi wëmiôr”,
jak rzekł: Je to jedna z tëch leżnosców, na jaką nosy sã ze
sobą swój stółczk.
Bez dzesãc minut żdëlë jesmë na tëch z pierszëch régów. Nie
dożdelë jesmë sã... Żódnégò prezydeńta, starostë, chòc le
pòsélca... Béł przedstôwca jednégò z dobrzińców, gminë Żukòwò
– drëdżim bëło Ministerstwò Kùlturë z Warszawë. Trójno bëło
rozmajitëch karnów. Òd tëch starszëch, jak dôwni chùrziscë
Méstra Trepczika, przez farwné rédzczé karno z przédnikã Paùlã
Hincką – na młodzëznie z wejrowsczi szkòłë kùńczącë.
Baro żëczlëwi stark zamieniwôł sã w lwa, żelë szło ò kaszëbiznã
– rzekła we wstãpie wejrowiónka, Witosława Frankòwskô, wnuczka,
(czë, jak chcôł Trepczik – córecznica) bòhatére wieczora,
chtërna zabédowa, zòrganizowa, prowadza ë gra w piątym ju
pòsobicą kòncerce w tim cyklu.
Towarza pòlsczima artistoma: Anie Fabrello z Mazowszégò ë
Piotrowi Lémpie ze Szląska. Na skrzëpicach gra Kristina Przëbëlińskô
– Żgôj z Gduńska, skąd téż béł Zbigôrz Jankòwsczi, chtëren
czëtôł pòézją ë prozã Trepczika ë ò nim. Specjalnym gòscã
òkôzała sã bëc Aleksandra Kùcharskô-Szefler – znónô gduńskô
spiéwôczka, rozkòscérziwającô kaszëbsczé spiéwë na swiece
òd pôranôsce lat.
Nasz Stark z dzecama gôdôł wiedno pò kaszëbskù. Brzôd tegò
dało sã czëc w kaszëbiznie prowadzący. Snôżi jãzëk, mùzyczné
w gôdce frazowanié, wnetk smùkanié słowa z apartnym, kąsk
cwiardim „ż”, swą mitkòscą bëlno wespółgrało z lëteracką wëmòwą
Zb. Jankòwsczégò.
Frankòwskô wëbra młodëch spiéwôków. Stwòrza przë tim zëstôwk
głosów: nôwëższégò białogłowsczégò (sopran) ë nôniższégò chłopsczégò
(bas). Fabrello, chtërny snôżi spiéw szedł w pôrze z ji òglową,
dzéwczecą snôżotą, pòtrafia zaczarzëc słëchińca. W całoscë
Niezabôtczi, Leszczëna ë Na jezorze ze skrzëpicama – widzałë
sã.
Bas béł kąsk za „marcato”. Przë liriczny towarzëszce trãptôł
pò zwãkach, czedë òna płëna... Ni mòżna przë tim òdmówic jemù
taleńtu ë cekawégò głosu, nôlepi brzëmiącégò na zwakòwim dole
– Łodze mòje. Psota w wëkònanim Lémpë baro sã słëchińcama
widza, jak téż duet z Fabrello Dzéwczecé òczë.
Jô nick nie rozmiejã! –tak gôdôł Stark Trepczik, czedë dzecë
zwrôcałë sã do niegò „z wësoka” – pò pòlskù. Tegò tôkla ni
mielë òdbiércowie jegò mùzyczi ë słowa, zebróny w smùtanowi
wieczór. Spiéwôcë ë nié- spiéwôcë mielë starã ò dokładné przekôzanié
tekstów. Përznã felowało czasã dbë ò mitczé „ż”, „sz” ë „cz”.
(Mòże bez to pòmilëc np. „żëcé” z „rzëcą” – co w pòwôżny piesni
nijak nie wëpôdô). W zrozmienim pòmògło téż gwësno to, że
wikszosc pòzeszłëch w pałacu te piesnie prosto znała, co wiãcy
nócëła je razã ze spiéwôkama, jak chòcle Gãsôrkã – sopranowi
duet.
Wôżnô je stara, z jaką Frankòwskô òpracowa całosc mùzyczi.
Akompaniameńt je pòdpòrządkòwóny kantilenie, chtërna wënôszô
to, co w kaszëbsczi piesni nôwôżniészi – słowò.
Pòdczorchniwóm to, bò nié wiedno słowò je tak w kaszëbsczi
mùzyce achtnioné. Wszëternôstkò wëwôżoné, klasyczné w swòjim
ôrce, pòtrafi zajimnąc ùwôgã w samim swim mùzycznym dzélu.
Tak bëło w przëtrôfkù piesnie Hej, mòrze, mòrze, dze to, czegò
nie wërzekł klawér – wëspiéwałë skrzëpice. Wskôzac przënôlégô
téż Smierc Swiãtôpôłka, dze bas jinstrumeńtu zwòni żałobnym
marszã.
Wôrt pòdsztrichnieniô je ùdba sparłãczeniô mùzyczi ze słowã
czëtónym. Jankòwsczi jesz rôz pòkôzôł swòją klasã, (chòc zdôrzało
mù sã téż zmilëc). Wspòminczi ks. Walkùsza (pisôrz béł na
kòncerce), w jinterpretacëjë aktora niosłë wiele cepła ë pòkôzywałë
bòkadosc pòstacëji Jana Trepczika, zaklãtą w dokôzu ksãdza.
Czëtanimù Mòrza ë Ju wieczórk towarzëła mùzyka ë tuwò Jankòwsczi
wëkôzôł sã mùzyczną wrażlëwòtą ë wëczëcym trepczikòwi pòezjë.
Pò deklamacëji Piorunka (miono psa), sądzącë pò zachòwanim
słëchającëch – co niechtërny z nich zapreglë taczégò tósza
miec ù se doma...
Mùszi rzec, że jãzëk, słowizna Méstra Jana nie nôléżą do
nôproscészëch w naszi lëteraturze. Artiscë sygnãlë, rzec mòżna
pò „towôr z wësoczi pòlecë”. Ë pòradzëlë sobie. Nie pòmógł
jima w ti cãżczi, niewdzãczny czãsto robòce òperatóra telewizjë,
chtëren zdrzucył nótë z pùlpitu... Ë jesz chtos głosno rzëpił,
chtos gôdôł slôdë... Kòmùs nôpiarce zwònia kòmórka...
Dało sã czëc, że gôdaniô w tim kòncerce bëło përzinkã za wiele.
Prôwda- wszëtkò dérowało „bité” dwie gòdzënë. Przëznac mùszita
sami, że cãżkò w pôra leno słowach òpisac Jana Trepczika ë
to, co zdzejôł...
Tritón
Wejrowò, 6 smùtana 2004 rokù
zaczątk |