Nowaczënk, zlepszenié, ùnowienié – tak miało bëc pò wprowadzenim refòrmë edukacjë w 1999 rokù. Synonimã refòrmë je téż zjinaczenié ë tak pò prôwdze blós w nen spòsób mòżna òpisac stojiznã, jakô zajistnia pò nibë nowòczesnëch zmiónach, jaczé miałë Pòlskã zbliżëc do eùropejsczich standardów.
Na refòrma je czãsto kritikòwónô, m.jn. miała ë mô wcyg cësk na zamikanié môłëch szkòłów na wsach, jaczé wedle samòrządowców przënôszają dëtkòwi stratë. Tej sej je czëc, że radë gminów pòdejmùją decyzje, bë zmiészëc wielënã szkòłów w swòji òbéńdze, a na to wiedno nie chcą sã zgòdzëc starszi ë dzecë. Tak pòwstôwają lokalné sztridë, jaczé cãżkò je rozwiązac. Bò jak biôtkòwac sã z dëtkòwima argùmeńtama?
Nie je to jiwer blós kaszëbsczi. W wòjewództwach pòdlasczim, lubelsczim a dólnosląsczim ju òd 2000 rokù pòmòcą wiesczim strzodowiskóm w retowanim przed likwidacją môłëch szkòłów zajimô sã Spòłeczno – Òswiatowô Stowôra „Edukator”. Ùretała ju piãtnôsce taczich szkòłów. Robi no w nen spòsób, że nôpierwi sama zaczinô prowadzëc te jednostczi, a pózni zachãcywô do samòbëtnoscë, bë zaktywizowac starszëch ë bë to òni dali wzãlë sprawã prowadzeniô szkòłë w swòji rãcë. Na Kaszëbach są ju szkòłë prowadzoné bez rozmajité stowôrë m. jin. w Pòmieczyńsczi Ëce, na Głodnicë, w Stôri Ëce, Bączu, Szopie, Domôtowie ë Òdrach. A mògą òne jistniec dzãka prowadzenim w nich ùczbów kaszëbsczégò jãzëka. Pòlscczi państwò zagwësniô na kòżdé dzeckò, jaczé ùczi sã regionalnégò jãzëka w małi szkòle 100 procant wicy szkòlny subwencje. Brzôd je z tegò dëbeltny, bò dzecë mògą ùczëc sã swòji rodny mòwë, a króm te szkòła mô jesz dëtczi, żebë sã ùtrzëmac. Dzél z nëch wëżi wëmienionëch szkòłów prowadzą partë Kaszëbskò – Pòmòrsczégò Zrzeszeniô, a jeżle nawetka nié, to Zrzeszenié mô wiôlgą starã ò jistnienié taczich szkòłów ë wiedno chce jima pòmagac.
Òstatno mògło to pòkazac, czedë Rada Gminë w Lëpùszu chcała zamknąc spòdlëczną szkòłã w Tuszkach, gdze ùczi sã 46 ùczniów.

Wicy ò tim w drëkòwóny Kaszëbsczi Òdrodzë.

zôczątk