Òdroda 2005 nr 5(39)

Obklodka nr 5(39)

Tekstë ònlajn:

Słowò òd przédnégò redachtora

Slédny numer Kaszëbsczi Òdrodë ùkôzôł sã w séwnikù. Nen, tczëwôrtny Czëtińcowie, dochôdô do Waju dopiérze w gòdnikù. Czemùż tak sã dzeje, doch Òdroda mia bëc miesãcznikã? Je tak przede wszëtczim temù, bò felëje nama dëtków na comiesãczné wëdôwanié. Dlôte redakcjô doszła do swiądë bë Òdrodã wëchòdała co trzë miesące. Mómë jednakò nôdzejã, że w przińdnoscë bdze wiele lepi i zôs bdzemë do Waju przëchôdelë regularno rôz w miesącu.

W nym numrze mòże nalezc kąsk pòliticzi tj. pòwëbòrczëch refleksjów, kąsk historie ë artiklów pòpùlarno-nôùkòwëch. Nie zabëlë më téż ò szpòrtach, kaszëbsczi pòezjë ë proze. Mëszlã, że kòżdi naléze cos dlô se.

Mómë téż dlô Waju gòdowi darënk – swiąteczną kaszëbską kôrtkã, chtërną mòże wësłac do rodzëznë, znajomëch czë swòjégò mùlka.

Wszëtczégò nôbëlnészégò w 2006 rokù!

Przédny redachtór Róman Drzéżdżón


Kaszëbsczé diktando

Wicy jak 80 ùczestników IV Kaszëbsczégò Diktanda zeszło sã w Pùckù, bë zmierzëc sã z krëjamnotama kaszëbsczégò pisënkù. Béł to òsoblëwi rekòrd. Òrganizatorzë przewidëją jednakò, że w przińdnym rokù bdze jesz wicy chãtnëch.
Półfinałowi dokôz, autorstwa Józefa Cenôwë, béł dosc drãdżi, temù téż nikòmù nie ùdało sã napisac gò bez felë. Jak rzeklë finaliscë drëdżi tekst béł lżészi, chòc z pisënkã niechtërnëch słów bëłë kłopòtë. Bez felë ùdało sã napisac blós Elżbiéce Bùgajny. [...]


Kaszëbsczi słowôrz normatiwny

Kaszëbskô wëdôwizna Czëc z Gduńska wëda pierszi słowôrz kaszëbsczégò jãzëka, w chtërnym wszëtczé zéwiszcza są òpisywóné przë pòmòcë kaszëbsczich òdpòwiedników.

Autór ambitno dodôł słowôrzowi pòdtitël "normatiwny" co mô òznaczac (jesmë taczi dbë, bò felëje wstãpù), że słowôrz mô bëc pòdstawòwim zdrzódłã pòprawnëch kaszëbsczich słowów w różnëch sytuacjach (robienié jinszëch słowôrzów, pisanié artiklów, dobór słownictwa a radiowëch audicjach, naùczanié kaszëbsczégò a szkòłach…) [...]

zôczątk 

Òkrãgłé stołë ò Kaszëbach ë kaszëbiznie

Projekt Rastkò-Kaszëbë, we wespółrobòce z Akademicczim Centra Kùlturë Gduńsczégò Ùniwersytetë ë Zakładã Kòmparatisticzi GÙ, zaczął seriã diskùsëjów na témë tikającé sã kaszëbiznë. Seria je pòzwónô „Kaszëbë w XXI wiekù” ë bãdze òdbiwa sã co nômni dwa razë w rokù. [...]

zôczątk 

Bómba w kòscele

bomba w kosceleW piątk 16 séwnika tegò rokù na plac przed kòscołã w Jastarnie przëjachało auto z sapersczégò patrolë. Chùtkò òbstawilë całi plac a wëprosëlë stamtąd wszëtczich lëdzy. Òkôzało sã, że przëczëną całégò tegò zamieszaniô je patróna w bùtnowim dzwlu scanë kòscoła. Chòcô béł òn tam òd II Swiatowi Wòjnë a wszëtcë mòglë gò dobrze widzec, nikòmù to nie wadzëło. Msze w kòscele przez te piãdzesąt lat, òd kùńca wòjnë òdbiwałë sã bez żódnëch przeszkòdów.

Terô òkôzało sã, że patróna je ùzbrojonô, a w kòżdim sztóce mòże wëbùchnąc. Saperzë chcelë gò zarô wëcygnąc ze scanë, le jastarnicczi kòscëł je wpisóny na lëstã zabëtków, a bëła pòtrzébnô zgòda wòjewódzczégò kònserwatora zabëtków. Załatwienié taczi zgòdë warało pôrã dobrëch dniów, jaż w kùńcu 30. séwnika pòcysk òstôł wëjãti ze scanë, a terô lëdze w jastarnicczim kòscele mògą sã spòkòjno mòdlëc.

Tak wëzdrzôł kùńc ti historii, a ji pòczątk? Ten zaczął sã piãcdzesąt lat temù, czej 3. łżëkwiata 1945 rokù rusczé fligrë òstrzeliwałë Jastarniã. Pôrã lëdzy skrëło sã w kòscele, temù prawie kòscół béł òstrzeliwóny. Jeden z tëch fligrowëch patrónów procëmfligrowëch trafił w scanã a nie wëbùchnął. Wszëtcë mëslelë, że ju nigdë nie wëbùchnie, timczasã òn wëbùchnąc mógł w kòżdim sztóce. Przez te piãcdzesąt lat tësące lëdzy chòdzëło do kòscoła, mòdlało sã w nim, a nick nikòmù sã nie stało. A jakùż tu terô nie wierzëc w bòską òpiekã?

zôczątk 


Bëtowskô kòlãda

Do Bëtowa z wszëtczich strón
Cygnie wszelczi lëdzczi stón
Chòcô sniégù pò kòlana
Wszëtcë chcą pòwitac Pana

Ref. Bò w Bëtowie cud sã stôł
Tam Bóg swiatu Syna dôł
Chòc na sankù pòłożony
To je król nasz wëtãskniony

Rëbôk płënie z Hélsczi Kòsë
Bëlôk rôd darënk swój niese
Lesôk prosto z lasny krôjnë
Zwierze nëkô, ptastwò rójné

Z Kartuz chòranką chcą bówcë
Rozgrzôc dëcha - przecã mróz je...
Kòrkôcze, a z nima w karnie
Gòch sã ë Zabòrôk garnie...

Gbùrsczé wòzë tóną w smiotach
Autółë sã cësną w tropach
Chòc zawióné wszëtczé drodżi
Jadą wiesczi a miastowi

Chòcô zëmny wiater znobi
Jidą stôri, jidą młodi
Wielno z Kaszëb spieszą lëdze
Ò bëtowsczim wkół czëc cëdze...