Karintëjô je to dzél Aùstrëjacczi, jaczi leżi na pògreńczim ze Słoweniją. Niedalek stądka je do Jitalëje, bò z Wiédna sã jedze baną kòle 4 gòdzënów. W pòlsczi szkòle nicht nie béł gwësno tegò ùczony, chòc całi słowiańsczi swiat ò tim wdôrzi, że dëcht le w Karintëji kòle 600. rokù pò Christusu òsta załóżoné pierszé słowiańsczé państwò: Krôj Karantanów. Jegò ksãżëcã béł Waluk. Pò jaczich 100 latach krôj nen béł wdóstóny do Kraju Bawarów. Równak òb zôstné 8 stalatów bëła ùtrzëmónô w Karintëji zwëkòwòwëkôwô jintronizacëjô ksãżëca. Zwëkòwô – słowiańskô. Do dzysô ò tim przëbôcziwô romańsczi kòrónacëjny kòscół w Karnbùrgù. Jesz barżi czekawi je Ksãżëcy Trón téż w Karnbùrgù (na òdjimkù).
Karintëjô je òbkrążonô przez górë Karawańsczé, jaczé są greńcą ze Słoweniją. Dôwô to bëlną leżnosc do wanożeniégò pò górach, a zëmą téż do pùrganiégò! Górë mają wicy jak 2000 métrów nad rówiznã mòrza, tej nawetka dlô lubòtników pò prôwdze wësoczich gór cos sã naléze. A chcemë le tu wdarzëc, że to ju zaczinają sã Alpë.
Nôbarżi znankòwim krajobrazã Karintëje są môłé kaplëcczi na spòdlim gór (na òdjimkù). Je téż wôrt òbezdrzec przënômni czile zómków, jaczich w òkòlim je bòkadosc.
W Karintëji żëją Karińcczi Słoweńcowie. Dzysô je jich kòle 15% mieszkeńców całi òbéńdë, ale jesz w kùńcu 19. stalatégò bëło jich wicy jak 90%. Dérëjącé miemczenié ë czãsté wëjazdë za robòtą mają to zrobioné, że słoweńsczëzna sã copie w tim redżonie.
Je czekawô historëjô sparłãczonô z plebiscytã, jaczi miôł hénë plac pò Pierszi Swiatowi Wòjnie. Czej Aùstromadżarskô Mònarchijô sã rozpôda, pòwsta Austrëjackô Repùblika i Madżarskô Repùblika. Pòwstôwałë téż jinszé nôrodné kraje. Niechtëtné zemie nie bëłë gwësné, z jaczim krajã mają bëc zrzeszoné. W taczich môlach bëłë òrganizowóny plebiscytë. W nym plebiscyce mieszkeńcowie Karintëje mòglë wëlowac, czë chcą sparłãczeniégò ze swòją Słoweńską tatczëzną abò òstac w Austrëjacczi Repùblice. Welownô biôtka bëła òstrô ë nié do kùńca ùtcëwô ze stronë Austrëjanów. Ti gôdelë Słoweńcóm z Karintëje, jaczich w tim czasu bëła jesz wikszosc, że w Królestwie SHS (Sôrbów, Chòrwatów ë Słoweńców, òficjalné miono przedwòjnowi Jugòsławije) nie mdze demòkracëje, bò to je mònarchijô. Austrëjackô bëła ju tej repùbliką. Gôdelë téż, że mdą zagwësnioné wszelczé jãzëkòwé prawa Słoweńców, mdą słoweńskòjãzëkòwé nôdpisë, ùrzãdë ë szkòłë. Karincczi Słoweńcowie w to ùwierzëlë ë welowelë za Austrëjacką. Do dzysô są w tim kraju a jejich lëczba to kòle 15%, bezmała 10 razy mni jak 100 lat temù!
Dzysô Słoweńcowie trzëmają swój stôri zwëk, chòc nie je to tak letkò. W ny òbéńdze baro wialdżé wspiarcé mô J. Hajder (J. Heider), austrijacczi nacjonalista ë jegò part. Czej czile lat temù w Karintëji òstałë pòstôwioné tôfle z mionama gardów ë wsów pò miemieckù ë słoweńskù, “nieznóny sprôwcë” zszargelë wszëtczé. Austrëjacczi rząd mô òbrzeszk taczé tôfle wëstawic, równak terô w Austrëjacczi rzãdë mô nôrodowô prawica ë czësto sã ni mô chãcë do te.

P. Szczëpta

zaczątk