 W
1978r Kòmisëjô Prôw Miészëznów Stowôrë Zjednónëch Nôrodów zleca
roboczémù karnu zrobienié ùdbë Deklaracëji ò miészëznach. Spòdlowim
dokùmentã karna òsta ùdba Deklaracëji złożonô przez Jugòsławiją
ë pò 14 latach przédnô Reda SZN ùchwala
Deklaracëją ò Prawach Nôrodnëch abò Etnicznëch, Relidżijnëch
ë Jãzëkòwëch Miészëznów, 18. gòdnika 1992r. Deklaracëjô,
to je wiedzec, nie je òbrzeszkòwi dokùment midzënôrodowi, a
je le fòrmą rekòmendacëji.
Deklaracëjô, w pierwszim dzélu, mô za cél zlepszenié ùjawernianiégò
dejów Deklaracëje SZN, Oglowô Deklaracëjô ò Prawach Człowieka,
Kònwencëjô ò Zascyganim ë Kôranim Ludobójiznë, Midzënôrodowô
Kònwencëjô ò Zlëkwidowanim Wszeldżégò Zortu Ùscëgòwieniégò Rasowégò,
midzënôrodowëch ùgôdaniów ò òbiwatelsczich ë pòlitycznëch, ekònomicznëch
ë zdrëszënowëch prawach, a téż jinszëch dokùmentów SZN z tegò
zôkrãżu, mô za dbã, że SZN mô zacht rolą w òcharnie miészëznowëch
prôw ë, że zlepszenié ti òcharnë prziczëniô sã do stabilnoscë
krajów, w jaczich te miészëznë mieszkają, a téż do zmacnianiégò
drëszbë ë wespółrobòtë nôrodów ë krajów.
Deklaracëjô przede wszëtczim mô lëstã òbrzeszków, jaczé kraje
mają do osób przënôlegającëch do miészëznów:
1. Mają charnic bëcé nôrodowé, etniczné, kulturowé,
relidżijną ë jãzëkòwą juwernotã miészëznów na jejich zemiach
ë ùtrzëmòwac warënczi dlô rozwicégò ti juwernotë;
2. Kraje ùchwôlą ùstawë ë ùżëją wszeldżich ôrtów, żebë ne
zgrôwë ùjawernic;
3. Òsobë nalegającé do nôrodowëch abò etnicznëch, relidżijnëch
ë jãzëkòwëch miészëznów, mają prawò do swòji kùlturë, wëznawaniégò
swòji wiarë, do swòjich nôbòżeństwów ë na priwatné ë pùbliczné
ùżëwanié gwôsnégò jãzëka, swòbòdno ë bez jaczégò le ùscëgòwieniégò;
4. Òsobë nalegającé do miészëznów mają prawò brac dzél w kùlturowim,
relidżijnym, spòlëznowim, ekònomicznym ë pùblicznym żëcym;
5. Òsobë nalegającé do miészëznów mają prawò skùteczno brac
dzél w rozsądzëwanim na nôrodny ë, jeżlë téż je nót, na òbéńdowi
rówiznie;
6. Òsobë nalegającé do miészëznów mają prawò zakładac ë ùtrzëmiwac
gwôsné stowôrë;
7. Òsobë nalegającé do miészëznów mają prawò zakładac ë ùtrzëmiwac,
bez jaczégò le ùscëgòwieniô, swòbòdną ë mirną łączbã z jinszima
nôleżnikama swòji zdrëszënë, z òsobama nalegającyma do jinszëch
miészëznów, a téż zagreńczną łączbã z òbiwatelama jinszëch
krajów, z jaczima mają łączbã zrzeszoną ze swòjima nôrodonyma,
etnicznyma, relidżijnyma sprawama;
8. Òsobë nalegającé do miészëznów mają prawò, , pòjedinczo
abò spòlno z jinszima, bez jaczégò le ùscëgòwieniégò, do wszëtczich
prôw ùcwierdzonëch w Deklaracëji;
9. Czéj to je nót, kraje pòdjimną dzejania, żebë ùwësnic warënczi
òsobóm nalegającym do miészëznów, żebë w całoscë ë skùteczno
ujawerniac wszëtczé lëdzczé prawa ë spòdlową swòbòdã bez niżódnégò
òscëgòwieniégò ë na spòdlim równotë przed prawã;
10. Kraje pòdjimna dzejania, żebë zrëchtowac warënczi, żebë
òsobóm nalegającym do miészëznów dac mòżlëwòtã pòkazaniô swòji
apartnoscë ë kùlturowëch znanków, rozwij kùlturë, jãzëka,
wiarë, tradicëji ë zwëków, prócz przëtrôfków czéj ne prakticzi
szargają miedzënôrodowé abò krajewé prawò.
Dušan-Vladislav Paždjerski
zaczątk
|
