5 (17) / 2002

Kaszëbizna / Zdrëszëna:

• Zjôzd Kaszëbów 6. lëpińc - Kartuzë (òdjimczi)
• A co z Baną?
• Kaszëbë ònline
• Prawa nôrodnëch miészëznów
• Ùczniowsczi Sejmik Kaszëbsczi
• Swiãto Rédë ë rédzczi kaszëbiznë

Felietona:

• Malowanié jizbë

Nié le Kaszëbë:

• Pòdhalé z Kaszëbama razã ò samòrządną òbéńdową Pòlską

Gôdómë ò Europie… :

• Mòże nie mdze tak lëchò
• Kaszëbë kò są w Europie

Kùltura:

• Finôł Kònkùrsu Rodnô Mòwa – Chmielno
• Pùcczi weekend
• Scynanié kani! –galeriô òdjimków

Lëteratura:

• Młodô spòsobnô
ò Karolënie Serkòwsczi

• Wëdôwk wiérztów Piépra

Òglowi Spisënk a Kaszëbizna

W dniach òd 21 maja do 8 czerwińca latoségò rokù òdbéł sã w całi Pòlsce òglowi spisënk lëdzy ë mieszkaniów. Òstół òn przërëchtowóny bez Przédny Statisticzny Urząd, célã zôs jegò bëło sprôwdzenié tégò, jak wiele lëdzy tak pò prôwdze mieszkô w Pòlsce, w jaczich leżnoscach ti lëdze żëją, jaczima jãzëkama gôdają do se doma, z czegò żëwią se ë swòje rodzeznë. Z òglowim spisënkã lëdzy ë mieszkaniów béł też sparłãczóny Òglowi Spisënk Rólny, co miôł pòkôzac, jakô je dzysdniowô sëtuacëjô pòlsczi gbùrzëznë. Samim spisywaniém lëdzy, mieszkaniów ë gbùrstwów zajima sã baro wiôlgô grëpa lëdzy zwónëch rechméstrama, zôs za belną òrganizacëjã całé pòdjimiznë òdpòwiôdałë Gminné Spisënkòwé Biura.

Dlô kaszëbiznë znaczenié miałë òsoblewie dwa pëtania zamkłé w spisënkòwëch formùlarach. Chòdzy tùwò nama ò pëtania ò nôrodnosc ë jãzëk użiwóny na codzéń doma. Bëła to wiôlgô szansa dlô pòdsztrëchnieniô òbéńdowi apartnotë Kaszëbów, w tim òsoblewie jãzëkòwi. Problema w tim równak czë Kaszëbi nã szansã wikòrzistelë. Co sã tikô kaszëbsczi nôrodnoscë, to wëdôwô sã, że dzél westrzód Kaszëbów, chòc nie je wiedzec jak wiôldżi, pòdô nôrodnosc pòlską. W jaczims dzélu mòże to wëchôdac z felënkù kaszëbsczi swiądë (òsoblewie w miastach). W jinszëch przëpôdkach mòże bëc tak, że człowiek uznôwô sã za Kaszëbã, przede wszetczim równak za Pòlôcha. Dzél lëdzy mògł też wierã mëszlec, że pòdanié kaszëbsczi nôrodnoscë nie bãdze zgòdné ze spiënkòwima ùstawama. To òstatné, muszã to w tim môlu pòdsztrëchnąc, nie je prôwdą. Z ùstawów spisënkòwëch wëchôdô, że mòżno bëło pòdac kaszëbską nôrodnosc w latosém òglowim spisënkù. Sygnie nama zazdrzec do instrukcëji dlô rechméstrów, w chterné czëtómë, że nôrodnosc je deklaratiwnym (òpiartim na subiektiwnëm òdczëcym), apartnym céchã kôżdi òsobë, wësłôwiającëm ji wseczëcowi, kùlturowi ë pòchòdzënkòwi związk z wëznaczonym nôrodã czë etniczną grëpą (pòdsztrëchnienié mòje – F.S.). Tak sã prawie skłôdô, że chòc Kaszëbi barżi uznôwóny są za etniczną grëpã (jak to sã gôdô) jak za nôród, to równak wëchôdô z tegò, że czej chtos czuje sã nôléżnikã etniczné grëpë Kaszëbów, tej mòże zadeklarowac kaszëbską nôrodnosc.

To samò prawie mòżemë rzec ò jãzëkù. W pëtanim chòdzało ò jãzëk użiwóny na codzéń doma ë w gôdce z rodzezną. W tim przëpôdkù, mëszlã, że nie pòwinno bëc wiãkszich jiwrów. Kaszëbizna je dôwno ju usztôłtowónym jãzëkã lëtëracczim, nie zôs gwarą jãzëka pòlsczégò. Ju òd 19 st. mô swòjã pismieniznã; mô téż doch swój apartny òd pòlsczégò pisënk.

Widzec je z tégò wszetczégò, że òglowi spisënk béł téż szansą, żebë doznac sã jak wiele lëdzy przeznôwô sã do kaszëbsczi nôrodnoscë ë użiwô doma kaszëbsczigò jãzëka. Terô, pò jegò skùńczeniù, bãdzemë żdelë na jegò wińdzënã. Òbôczimë pózni jak wiele westrzód Kaszëbów zadeklarowało kaszëbską nôrodnosc ë ùżiwô na codzéń doma kaszëbsczi mòwë. Pòkôże to nama stón dzysdniowi kaszëbsczi swiądë a òsoblewie to, jaczi je syg wëstãpiwaniô kaszëbsczégò jãzëka.

Fòrmellów Słôwk

zaczątk 


Na Jinternece nigdë ni môsz
wszëtczégò…

żebë miec wiedno całą Òdrodã, wiedno na czas – òbacz tuwò
Mòżesz nas wspòmòc w wëdôwanim abò kòlpòrtażu?Napiszë do naju!